Yeni İşverenin Sorumluluğunun Şartları

Terms of Responsibility of the New Employer

İştar CENGİZ

Geçmişte “işçinin ayartılması”, günümüzde ise “yeni işverenin sorumluluğu” başlığı altında mevzuatımızda yer alan ve seksen yılı aşkın süredir yürürlükte olan düzenlemeye ilişkin olarak, bugüne kadar yeterli sayıda içtihat oluşmamış ve bilimsel çalışma yapılmamıştır. Yeni işverenin sorumluluğu hususu, “Yeni İşverenin Sorumluluğu” kenar başlığını taşıyan 4857 sayılı İş Kanunu’nun 23. maddesinde düzenlenmektedir Madde hükmünde yeni işverenin, belirli durum ve şartlar altında, işçi ile birlikte sorumlu olacağı ifade edilmektedir. Kanun koyucunun dikkat çekmek istediği kişi, “yeni işveren”dir. Çünkü belirsiz süreli iş sözleşmesini bildirim süresine uymaksızın fesheden işçinin sorumluluğu 4857 sayılı İş Kanunu’nun 17. maddesinde, işçinin usulsüz feshine bağlanan sonuçlar şeklinde zaten düzenlenmektedir. Dolayısıyla, kanun koyucunun 23. maddedeki düzenlemesinin amacı, işçinin sorumluluğuna ek olarak ve onun yanında bir başka kişinin sorumluluğunu tesis etmektir.

Yeni İşveren, Yeni İşverenin Sorumluluğu, İş Sözleşmesi, Haksız Fesih, Birlikte Sorumluluk.

In the past, the “seduction of the worker” has been included in our Labour Laws under the title of “new employer’s responsibility”, this regulation has been in force for more than 80 years, but there has not been a sufficient number of case law and no scientific studies. The responsibility of the new employer is set out in Article 23 of the Labour Law No. 4857, which carries the heading “Responsibility of the New Employer” and the responsibility of the new employer together with the employee under certain circumstances and conditions is regulated. The person who wants to draw attention to the legislator is the new employer The employee’s responsibility, which terminates the indefinite term employment contract without adhering to the notification period, is already regulated in the Article 17 of Labor Law No. 4857, which results in the illegal abolition of the worker. Therefore, the purpose of the regulation of the legislator in Article 23 is to establish the responsibility of another person in addition to the responsibility of the worker.

The New Employer, The Responsibility of the New Employer, Employment Contract, Unjust Termination, Continous Responsibility.

GİRİŞ

Yeni işverenin sorumluluğu, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 23. maddesinde, “Süresi belirli olan veya olmayan sürekli iş sözleşmesi ile bir işverenin işine girmiş olan işçi, sözleşme süresinin bitmesinden önce yahut bildirim süresine uymaksızın işini bırakıp başka bir işverenin işine girerse sözleşmenin bu suretle feshinden ötürü, işçinin sorumluluğu yanında, ayrıca yeni işveren de aşağıdaki hallerde birlikte sorumludur: a) İşçinin bu davranışına, yeni işe girdiği işveren sebep olmuşsa. b) Yeni işveren, işçinin bu davranışını bilerek onu işe almışsa. c) Yeni işveren işçinin bu davranışını öğrendikten sonra dahi onu çalıştırmaya devam ederse.” şeklinde düzenlenmiştir. Konuyu düzenleyen 23. maddenin başlığının, “yeni işverenin sorumluluğu” olması kanun koyucunun dikkat çekmek istediği kişinin, “yeni işveren” olmasından kaynaklanmaktadır. Çünkü belirsiz süreli iş sözleşmesini bildirim süresine uymaksızın fesheden işçinin sorumluluğu 4857 sayılı Kanunun 17. Maddesinde, işçinin usulsüz feshine bağlanan sonuçlar olarak zaten düzenlenmektedir. Dolayısıyla, kanun koyucunun 23. maddedeki düzenlemesinin amacı, işçinin sorumluluğuna ek olarak, işçinin yanında bir başka kişinin, yeni işverenin sorumluluğunu düzenlemektir.

§ 1. YENİ İŞVERENİN SORUMLULUĞU KAVRAMI

İş Kanununda yer alan birçok düzenleme, işçinin korunması ve işçi lehine yorum ilkesinin bir gereği olarak, işçi lehine değiştirilebilir nisbi nitelikteki sosyal kamu düzeni kuralı niteliğindedir.¹ Yeni işverenin sorumluluğunu düzenleyen 23. maddede yer alan sorumluluk olgusu bir işverenin, işçi ile birlikte olmak kaydıyla, bir başka işverene karşı sorumluluğuna ilişkindir. Bu nedenle, madde hükmünde yer alan düzenleme nispi nitelikte bir sosyal kamu düzeni kuralı değildir. Mutlak emredici nitelikte bir kural olup olmadığının tespiti için ise, öncelikle kuralın lafzına bakılması gerekir.² Madde hükmünde birtakım şartların birlikte gerçekleşmesi halinde, işçi ile yeni işverenin “...birlikte sorumlu” olacakları düzenlenmektedir. Kanun koyucu, Kanundaki birtakım kuralların işçi ile birlikte yeni işveren tarafından ihlal edilmesini hukuki sorumluluğa bağlanmıştır. İlişkinin tarafları arasında, sözleşmeden veya kanundan doğan sorumluluk öngören bir düzenleme emredici nitelikte olmayacaktır.³

İş Kanununda böyle bir düzenlemenin yer almasındaki amaç öğretide tartışmalıdır. Oğuzman’a göre, sözleşmeyi haksız fesheden işçiyi işe almanın veya onu çalıştırmaya devam etmenin eski işverene bir zarar verdiği söylenemez. Çünkü eski işverenin zararı, işçinin haksız feshi ile zaten oluşmuştur. Düzenlemenin amacı yeni işvereni işlediği haksız fiilin neticelerinden sorumlu tutmak değil, haksız fesihten doğan zararları yeni işverene yükleyerek, haksız fesihte bulunan işçilerin iş bulmalarını güçleştirmektir.⁴ Saymen’e göre, işçinin gelir durumu nedeniyle, eski işverenin zararlarını tek başına karşılaması neredeyse imkânsızdır. Bu nedenle eski işvereni korumak ve onun zararlarının tazminini temin etmek üzere bu düzenleme yapılmıştır.⁵ Çenberci’ye göre ise, bu hükmün amacı işvereni koruma düşüncesi çerçevesinde, iş hayatında dürüstlüğün ve istikrarın gerçekleşmesine yöneliktir.⁶