Haksız Rekabet Hukukunda Dürüst ve Bozulmamış Rekabeti Sağlama Amacı (TTK m. 54) ve ‘İşleyen Rekabet’ Ölçütü

The Aim of Ensuring Fair and Undistorted Competition in Unfair Competition Law (TCC art. 54) and the Criterion of ‘Workable Competition’

İbrahim BEKTAŞ

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu madde 54.1’e göre haksız rekabete ilişkin kurallar “dürüst” ve “bozulmamış” rekabetin sağlanmasını amaçlamaktadır. Bu nedenle, rekabetin niteliğini belirten bu iki sıfatın anlamı açıklanmalı ve bir davranışın, rekabeti “dürüst ve bozulmamış” olmaktan çıkarıp çıkarmadığının tespitinde kullanılabilecek bir ölçüt ortaya konulmalıdır. Bu durum, yargı uygulamasında sıklıkla başvurulan haksız rekabet hükümlerinin koruma kapsamının tespiti bakımından son derece önemlidir. İsviçre öğretisinde değinilen ve bizim de önerdiğimiz ölçüt şudur: Bir davranışın rekabeti dürüst ve bozulmamış olmaktan çıkarması için diğer bir deyişle haksız rekabet oluşturabilmesi için o davranışın “rekabetin kendinden beklenen işlevlerinin yerine getirmesini engelleyecek” bir davranış olması gerekmektedir. Bakış açımıza göre, Kanun’un dürüst ve bozulmamış rekabeti sağlama amacının, rekabetin işlevleri ile birlikte değerlendirilmesi bir zorunluluktur. Çalışmamızda TTK m. 54’teki amaç hükmünün fonksiyonu ve gerekliliği değerlendirilmekte daha sonra rekabetin işlevleri ile haksız rekabet arasındaki bağ ortaya konulmaktadır.

Dürüst ve Bozulmamış Rekabet, Rekabetin İşlevleri, İşleyen Rekabet.

According to Turkish Commercial Code Numbered 6102 Art. 54.1 the rules related unfair competition aim to ensure “fair” and “undistorted” competition. In this article firstly, the meaning of these two adjectives is explained. Thereafter we propose a criterion that can be used in determining whether an act causes unfair competition. According to this criterion, if an act/attitude prevents competition from fulfilling its expected functions then it makes the competition “unfair and distorted” and thus creates unfair competition. From this point of view, in this study, the aim of ensuring fair and undistorted competition is evaluated together with the functions of competition. We evaluate the functions and necessity of TCC 54 and try to express the connection between unfair competition and functions of competition.

Fair and Undistorted Competition, Functions of Competition, Workable Competition.

I. GİRİŞ

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun¹ 54. maddesi haksız rekabete ilişkin hükümlerin amacını ve ilkelerini belirtmektedir. Maddeye göre, haksız rekabet kuralları ile amaçlanan “[…] bütün katılanların menfaatine, dürüst ve bozulmamış rekabetin sağlanmasıdır”. Bu doğrultuda, maddenin ikinci fıkrası, dürüstlük kuralına aykırı davranışlar ile ticarî uygulamaları hukuka aykırı kabul etmektedir.

TTK m. 54’ün mehazını, 1986 tarihli İsviçre “Haksız Rekabete Karşı Kanun² ” oluşturmaktadır³ . Bu Kanun’un 1. maddesinde, Kanun’un amacının bütün katılanların menfaatine, dürüst ve bozulmamış rekabeti (“lauterer und unverfälschter Wettbewerb”) sağlamak olduğu belirtilmektedir. Kanun’un ikinci maddesinde ise, TTK m. 54.2’ye karşılık olarak, objektif iyiniyet (dürüstlük) kurallarına aykırı davranışlar ile ticarî uygulamalar yasaklanmaktadır. Bu bakımdan TTK m. 54, doğrudan 1986 tarihli İsvUWG Art. 1 ve 2’nin tercüme edilmesi ve tek maddede birleştirilmesi ile oluşturulmuştur.

Benzer bir amaç hükmü, Alman hukukunda 2004 tarihli “Haksız Rekabete Karşı Kanun⁴ ”un birinci paragrafında da yer almaktadır. Bu paragrafa göre Kanun, piyasaya katılan tüm ilgililerin dürüst olmayan (unlauter) ticarî uygulamalara karşı korunmasına hizmet etmektedir. Kanun ile, aynı zamanda toplumun bozulmamış bir rekabete (unverfälschter Wettbewerb) ilişkin menfaatleri de korunmaktadır.