Taşıma Hukukunda Rücu Süreleri

Time Limit for Indemnity Actions in Transport Law

Sami AKSOY

Taşımacılık hayatında asıl-alt taşıma ilişkileri sıklıkla görülür. Bu bakımdan taşıma işi, (asıl) taşıyıcı ya da bir freight forwarder tarafından taahhüt edilmiş olsa da, taşıma aracına sahip farklı bir (alt/fiili) taşıyıcı tarafından gerçekleştirilir.

Eşya fiziken taşınması sırasında alt taşıyıcının hâkimiyetinde olduğundan onun davranışları zıya, hasar ya da geç teslime sebebiyet verir. Bu durumda zarar gören asıl yükle ilgililer, âkid konumdaki asıl taşıyıcıdan zararın karşılanmasını talep edebilirler. Zararı tazmin eden asıl taşıyıcı ise, bunu alt/fiili taşıyıcıya rücu edecektir. Bu çalışmada anılan rücu ilişkisinin taşıma hukukunda tâbi olduğu başvuru süreleri ve sürelerin işlemeye başlayacağı tarih değerlendirilmektedir.

Eşya Taşıma Sözleşmesi, Asıl Taşıyıcı-Alt Taşıyıcı Arası Rücu İlişkileri, Rücu Davalarında Dava Açma Süresi.

Head- and subcontracts of carriage of goods commonly seen in transportation practice. In this sense, the carriage actually performs by a sub/actual carrier other than contracting carrier or freight forwarder, who undertakes carry goods.

The sub/actual carrier is liable for loss of or damage to as well as delay in delivery of the goods between taking over and delivery of goods. In this case, cargo interest may claim direct to contracting carrier, who undertakes carriage against him. If the contracting carrier settled the claim, have right to do an recourse action against sub/actual carrier. In this study, we examined the time limits for recourse actions between carriers and starting date for this period of limitation under transport law.

Contract of Carriage of Goods, Recourse Actions Between Contracting Carrier and Sub/actual Carrier, Time Limit on Recourse Actions.

I. GİRİŞ

Taşıyıcı (taşıyan), üstlendiği taşıma işinin bir kısmını ya da tamamını şahsen ifa kararlaştırılmadığı takdirde üçüncü kişiye bırakabilir. Böyle bir durumda eşyanın taşınması, asıl gönderen (taşıtan) karşısında asıl taşıyıcı tarafından taahhüt edilmiş olsa da, fiilen başka bir (alt/fiili) taşıyıcı tarafından gerçekleştirilir.

Taşıma hukukunda bir kişinin taşımayı taahhüt ederek taşıyıcı ya da taşıyan sıfatını kazanması, bir taşıma aracının (gemi, uçak, tır) maliki, kiracısı, tahsis edileni ya da çartereri olmasına bağlı değildir. Örneğin ücret karşılığı taşıma işinin organizasyonunu taahhüt eden bir freight forwarder, taşımayı üstlendiği takdirde, kendi tırı, uçağı ya da gemisi olmadığından (NVOCC, non vessel operating common carrier) bu işi taşıma aracı olan bir (alt) taşıyıcıya, mesela gemi kiracısı ya da havayolu şirketine bırakır. Bu durumda taşıma, fiilen söz konusu alt/fiili taşıyıcı tarafından gerçekleştirilir.

Taşıma işinde eşya fiziken kimin hâkimiyetinde ise, onun davranışları zıya, hasar ya da teslimde gecikmeye sebebiyet verir. Dolayısıyla alt taşımalarda eşya alt taşıyıcının hâkimiyetine gireceğinden zarara onun davranışları neden olur. Ancak bu durumda dahi asıl taşıyıcı, asıl yükle ilgililere karşı hâkimiyete dayalı taşıyıcının sorumluluğu müessesesi dâhilinde sorumludur. Zira taşımayı fiilen gerçekleştiren alt taşıyıcı, asıl taşıyıcının ifa yardımcısı sayıldığından, eşya asıl taşıyıcının da hâkimiyetinde kabul edilir.