Türk Ceza Hukukunda Durdurma, Yakalama ve Gözaltına Alma Koruma Tedbirleri

The Security Measures, Suspension Arrest, Detention in Turkish Criminal Law

Mehmet Can CİHAN

Koruma tedbirleri, ceza muhakemesinin yürütülmesini sağlamaya, muhakeme sonucunda uyuşmazlık konusu olaya uygun bir karar vermeye ve verilen kararın infazını gerçekleştirmeye yönelik tedbirlerdir. Koruma tedbirlerine yargılamanın geleceğini doğabilecek tehlikeli sonuçtan korumak amacıyla başvurulmaktadır. Bu çalışma da öncelikle durdurma koruma tedbiri sonra sırasıyla yakalama ve gözaltı koruma tedbirleri üzerinde duracağız. Durdurma koruma tedbirinde polisin PVSK kapsamındaki görev ve yetkileri incelenecektir. Yakalama koruma tedbiri idari ve adli yakalama olarak ikiye ayrılmaktadır. Çalışmamızda bu ayrım üzerinde durulacaktır. Gözaltı koruma tedbiri, süreleri kimler tarafından bu tedbirin uygulanabileceği incelenecektir.

Ceza Muhakemesi, Koruma Tedbirleri, Durdurma, Yakalama, Gözaltı.

Protection measures are measures to ensure the execution of the criminal procedure, to make a decision in accordance with the dispute as a result of the judgment and to execute the execution of the decision given. The protection measures are applied to protect the future of the proceedings from the dangerous result that may arise. In this study, we will first focus on arrest and detention protection measures, respectively. The duty and powers of the police under PVSK will be examined in the stop protection measure. Capture protection measures are divided into two as administrative and judicial capture. In this study, this distinction will be emphasized. The custody protection measure shall be examined by whom this measure may be applied.

Criminal Procedure, Protection Measures, Stop Protection Measure, Capture Protection, Detention Protection.

GİRİŞ

Koruma tedbirleri, ceza muhakemesinin yürütülmesini sağlamaya, muhakeme sonucunda uyuşmazlık konusu olaya uygun bir karar vermeye ve verilen kararın infazını gerçekleştirmeye yönelik tedbirlerdir¹ . Koruma tedbirlerine yargılamanın geleceğini doğabilecek tehlikeli sonuçtan korumak amacıyla başvurulmaktadır² . Bu çalışma da öncelikle durdurma koruma tedbiri sonra sırasıyla yakalama ve gözaltı koruma tedbirleri üzerinde duracağız. Durdurma koruma tedbirinde polisin PVSK kapsamındaki görev ve yetkileri incelenecektir. Yakalama koruma tedbiri idari ve adli yakalama olarak ikiye ayrılmaktadır. Çalışmamızda bu ayrım üzerinde durulacaktır. Müzekkereli yakalama ve müzekkeresiz olmak üzere kimlerin yakalama yapabileceği incelenecektir. Yakalamanın kolluk için yetki, diğer kişiler (herkes) için hak olmasına değinilecektir. Yakalamanın yerine getirilmesi ve son olarak da çocuklar hakkında yakalama işlenecektir.

Gözaltına alma koruma tedbiri çalışmamızın son kısmını oluşturmaktadır. Bu çalışmada sırasıyla gözaltına almanın şartları, gözaltı süreleri, gözaltına alınanın hakları, ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi örnek kararları incelenecektir.

I. DURDURMA KORUMA TEDBİRİ

Bir kişiyi geçici olarak durdurmak, yakalama ile aynı anlama gelmemektedir. Yakalamanın meydana gelmesi için kişinin fiilen denetim altına alınması gerekmektedir³ . Durdurma kişinin seyahat özgürlüğü (AY. md.23/3) ile ilgilidir. Bu sebeple Anayasa’nın öngördüğü suç soruşturma ve kovuşturma nedeniyle suç işlenmesinin önüne geçilmesi maksadıyla kanunla sınırlandırılabilir. İşte Anayasa’da değinilen ilgili maddede ki kanun, Polis Vazife ve Salahiyet Kanunudur. PVSK 4/A kolluğa kişileri durdurma yetkisi vermektedir⁴ . Kolluk kendisine tanınan bu yetkiyi, 4/A maddesinin ikinci fıkrası hükmünde öngörülmüş bulunan “makul bir sebebin bulunması” ön şartının ve yine 4/A maddesinin birinci fıkrası hükmünde belirlenen dört durdurma nedeninden birinin varlığı halinde kullanabilecektir. Yetkinin kullanılması bir kararın veya yazılı emrin alınmasına, yani bir izne tabi tutulmamıştır. Bu halde kolluk, içinde bulunduğu somut olayda durumu değerlendirerek takdir edecek, aklına ve mantığına göre sayılan bu sebeplerden birinin varlığı hususunda makul bir şüpheye ulaşırsa bu yetkisini kendiliğinden kullanabilecek ve böylece de görevini yapabilecektir⁵ .