Anonim Ortaklıklar Hukuku’nda Farklılaştırılmış Teselsül
Differentiated Joint and Several Liability in Joint Stock Companies
Sıtkı Anlam ALTAY
Anonim ortaklıklarda farklılaştırılmış teselsül, yönetim kurulu üyelerinin ve yöneticilerin sorumluluğunda hakkaniyete dayalı bir sistem getirmeyi hedeflemektedir. Zararın meydana gelmesinden sorumlu tutulacak olan birden fazla yöneticinin her birinin zararın kendisine izafe edilebilecek kısmından sorumlu tutulması gerekir. Rücu davası ise, sorumluluk davasından farklı olarak tüm sorumluların konumunun birbiriyle karşılaştırılmasını gerektirir.
Yönetim Kurulu Üyeleri, Farklılaştırılmış Teselsül, Şahsi Sorumluluk, Sorumluluk Davası, Rücu Davası.
Differentiated liability is intended to establish a reasonable and fair liability system for board members and managers. Each defendant, facing the liability law-suit shall be solely liable for the specific part of the loss, which may be fairly imposed upon him/her. Law-suit for recovery among the defendants shall bear a detailed analysis on each repsondent’s legal status and shall even cover a comparison of such status.
Board Members, Differentiated Joint and Several Liability, Personal Liability, Law-Suit for Personal Liability, Law-Suit For Recovery.
I. Ana Hatlarıyla Farklılaştırılmış Teselsül
Anonim ortaklıklarda yönetim kurulu üyeleri ve yöneticiler, kanundan veya esas sözleşmeden kaynaklanan görevlerini kusurlu olarak yerine getirmedikleri takdirde, ortaklığın, paysahiplerinin ve alacaklıların uğradığı zararı müteselsilen tazmin etmekle yükümlüdür (TTK m.553). Tam teselsül esasına dayanan 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun (“ETTK”) aksine (ETTK m.336) 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda, farklılaştırılmış teselsül düzeni kabul edilmiştir (TTK m.557). Bu çalışmada, farklılaştırılmış teselsülün getirilmesine zemin oluşturan nedenler araştırılacak ve bu düzenin temel esasları üzerinde durulacaktır.
Çalışmada, farklılaştırılmış teselsülde iç ve dış ilişki ayrımının oluşturduğu eksende, sorumluların belirlenmesi süreci ele alındıktan sonra, farklılaştırılmış teselsülün nirengi noktasını oluşturan bireysel sorumluluk tavanının belirlenmesi meselesine eğileceğiz. Bu inceleme yürütülürken, dış ilişkide ve iç ilişkide teselsülün ne şekilde farklılaştığı ortaya konulacaktır.
Ortaklığın uğradığı zararların eksiksiz olarak karşılanması gereği, yönetim süreçlerinin güçleşmesi ve karmaşıklaşması karşısında giderek daha girift bir hal almaktadır. Bilinçli ve donanımlı bir yönetici profilini benimseyen Kanunkoyucu, TTK m.369 hükmüyle özen borcunun kapsamını nesnel bir biçimde belirlemiş; sadakat borcunu ise şirket menfaatinin dürüstlükle gözetilmesine bağlamıştır. Farklılaştırılmış teselsül, İsviçre Hukuku’nda adil bir sorumluluk düzeni oluşturulması yönündeki arayışların bir ürünüdür. Ancak bu sistemin doğru bir şekilde uygulanması; etkin, yoğun ve hassas bir yargıçlık faaliyetini gerektirmektedir. Tarafların dava malzemesini getirmesi ilkesi, sorumluluk davaları yönünden özel önem kazanmakta; özellikle TTK m.553 hükmünde 6335 sayılı Yasa ile yapılan değişiklik sonrasında kusur karinesinin uygulanması da gözetildiğinde, somut olay adaletinin uygulanmasında İspat Hukuku’nun dinamikleri ağırlıklı bir rol üstlenmektedir.
