Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Opsiyon Sözleşmesi

Option Contract

Gülşah YILMAZ

Opsiyonun konu edildiği opsiyon sözleşmeleri (option contract) ise günümüzde farklı alanlarda karşımıza çıkmaktadır. Opsiyon sözleşmesi başlığı taşıyan bu sözleşmelerin tanımı ve hukuki niteliği ile ilgili çok fazla bilgi bulunmamaktadır. Opsiyon sözleşmelerinin kaynağı olan Anglo Sakson hukukunda (common law) opsiyon kavramı Kıta Avrupası hukuk sisteminden daha farklı bir anlam taşımaktadır. Bu nedenle iki farklı hukuk sistemine sahip ülkeler arası yapılan ticari işlerde kullanılan opsiyon sözleşmeleri her iki taraf açısından farklı hukuki nitelendirmeye sahip olmaktadır. Bunun neticesinde sözleşmenin ifasında bazı güçlükler ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle opsiyon sözleşmelerinin Anglo Sakson Hukuku ve Türk Hukuku açısından tanımının ve hukuki niteliğinin doğru saptanması çıkacak uyuşmazlıklarda doğru çözüme varabilmek adına kanaatimizce önemli bir konudur. Bu sebeplerle bu çalışmada opsiyon sözleşmesi ve opsiyon kavramı Anglo Sakson ve Türk Hukuku açısından incelenmeye çalışılmış ayrıca Türk Ticaret Hukuku’nda opsiyon sözleşmelerinin somut görünümleri hakkında bilgi verilmiştir. Bu kapsamda ortaklık payına ilişkin opsiyon sözleşmesi ile borsa opsiyon sözleşmesi inceleme konusu yapılmıştır.

Opsiyon, Opsiyon Sözleşmesi, Ortaklık Payı, Borsa Opsiyon Sözleşmesi, Yenilik Doğuran Haklar.

Option contracts, which are the subject of the option, are seen in different fields today. There is not much information about the definition and legal nature of these contracts with the title of option agreement. The concept of option in Anglo-Saxon law, which is the source of option contracts, has a different meaning than the continental legal system. For this reason, the option contracts used in the commercial affairs between countries with two different legal systems have different legal qualifications for both parties. As a result, some difficulties arise in the performance of the contract. For this reason, the definition and the legal nature of the option contracts in terms of the Anglo-Saxon Law and Turkish Law is an important issue in order to reach the right solution in our opinion. For this reason, in this study, the option contract and option concept was tried to be examined in terms of Anglo-Saxon and Turkish Law and also information was given about the concrete views of option contracts in Turkish Commercial Law. In this context, the option contract regarding the share of a partnership, and stock exchange option contract were examined.

Option, Option Contract, Share of a Partnership, Stock Exchange Option Contract, Formative Rights.

Giriş

Latince kökenli bir sözcük olan “opsiyon”, tercih, seçim anlamına gelmektedir. Opsiyonun konu edildiği opsiyon sözleşmeleri (option contract) ise günümüzde farklı alanlarda karşımıza çıkmaktadır. Opsiyon sözleşmesi başlığı taşıyan bu sözleşmelerin tanımı ve hukuki niteliği ile ilgili çok fazla bilgi bulunmamaktadır. Opsiyon sözleşmelerinin kaynağı olan Anglo Sakson hukukunda (common law) opsiyon kavramı Kıta Avrupası hukuk sisteminden daha farklı bir anlam taşımaktadır. Bu nedenle iki farklı hukuk sistemine sahip ülkeler arası yapılan ticari işlerde kullanılan opsiyon sözleşmeleri her iki taraf açısından farklı hukuki nitelendirmeye sahip olmaktadır. Bunun neticesinde sözleşmenin ifasında bazı güçlükler ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle opsiyon sözleşmelerinin Anglo Sakson Hukuku ve Türk Hukuku açısından tanımının ve hukuki niteliğinin doğru saptanması çıkacak uyuşmazlıklarda doğru çözüme varabilmek adına kanaatimizce önemli bir konudur. Bu sebeplerle bu çalışmada opsiyon sözleşmesi ve opsiyon kavramı Anglo Sakson ve Türk Hukuku açısından incelenmeye çalışılmış ayrıca Türk Ticaret Hukuku’nda opsiyon sözleşmelerinin görünüm biçimleri ele alınarak sözleşmelerin somut görünümleri hakkında bilgi verilmiştir. Bu kapsamda tanıtılmaya çalışılan iki tür opsiyon sözleşmesi vardır. Bunlardan ilki bir ortaklıkta pay sahibi olan kişiler arasında yapılan ve sözleşmenin konusunu ortaklık payının oluşturduğu pay opsiyon sözleşmeleri diğeri ise borsa aracılığı ile alınıp satılan borsa opsiyon sözleşmeleridir. Her iki sözleşme de opsiyon sözleşmesi olarak anılmaktadır. Ancak konuları ve kullanım amaçları farklıdır.

I. Opsiyon Kavramı

Opsiyon kavramının Anglo-Sakson hukukunda ne anlama geldiğini anlayabilmek için öncelikle bu hukuk sisteminde sözleşmenin nasıl oluştuğunu izah etmek gerekmektedir. Bu hukuk sisteminde sözleşme karşılıklı irade açıklamaları ile kurulmaktadır. Bu karşılıklı irade açıklamaları açık irade beyanı karşısında yine açık irade beyanı şeklinde (promise to promise) olabilirken açık irade beyanı karşılığında örtülü irade beyanı şeklinde de olabilir (promise to performance)1 .

Sözleşmeyi kurma yönünde yapılan ilk irade açıklamasına öneri (offer) bu öneri karşılığında yapılan ve sözleşmeyi kuran irade açıklamasına da kabul (acceptance) denmektedir2 . Öneri, geri alınırsa ya da öneride belirtilen sürede ya da hiçbir süre belirtilmediyse makul bir zaman geçtikten sonra kabul edilmezse hüküm ifade etmez. Ayrıca öneride bulunan ölürse ya da ehliyetini kaybederse yine öneri geçerliliğini yitirir. Sözleşmeyi kurma amacıyla öneride bulunan kişi karşı tarafın kabul beyanı gelene kadar ya da öneri süreli ise süresi dolana kadar süresi yoksa makul süre bitene kadar önerisini geri alabilir3 . Öneri sahibinin bu belirtilen süreler içerisinde önerisini geri almasını engellemek amacıyla klasik sözleşme hukuku başka bir tür sözleşme türü oluşturmuş ve böylelikle önerenin önerisini belirli bir süre geri almayacağını bu sözleşme ile teminat altına almıştır. Böylelikle ortaya iki tane sözleşme çıkmıştır. İlk sözleşme henüz tamamlanmamış olan -sadece önerisi yapılan ve kabul iradesi için beklenen- sözleşmedir. Bu sözleşmeye asıl sözleşme (main contract) denmektedir. Diğer sözleşme ise bu “asıl sözleşmenin önerisinin belirli bir süre geri alınmayacağı” önerisiyle yapılan diğer sözleşmedir. Bu ikinci sözleşme birinci sözleşmenin oluşmasını bir nevi garanti altına almak için oluşturulmuştur. Bu sözleşme bağımsız bir sözleşme olmakla beraber yardımcı sözleşme (subsidiary contract) olarak anılmaktadır4 .