Ceza Muhakemesi Kanunu’nda (CMK) Bilgisayarlarda, Bilgisayar Programlarında ve Kütüklerinde Arama, Kopyalama ve Elkoyma (CMK m.134)

Search, Duplicate and Seizure in Computers, Computer Programs and Logs in Criminal Procedure Code (CPC) (Art.134 of CPC)

Gökhan Yaşar DURAN

Teknolojinin hızla gelişmesi, klasik suçların işlenişinde değişikliklere yol açtığı gibi, bilişim suçlarının artmasına da yol açmaktadır. Bu suçların işlenişinde bilişim sistemlerinin kullanılması, suçun iz ve belirtilerinin bilişim sistemlerinde aranması, toplanması ve incelenmesini zorunlu kılmakta ve bu işlemler ‘Bilgisayarlarda, Bilgisayar Programlarında ve Kütüklerinde Arama, Kopyalama ve Elkoyma (CMK m.134)’ gibi bir koruma tedbiri ile gerçekleştirilmektedir.Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK)’nda genel arama ve elkoyma tedbiri varken, bilgisayar sistemlerinde arama ve elkoyma gibi bir tedbire ayrıca gerek duyulmasının iki önemli nedeni bulunmaktadır. Bunlardan ilki, tedbire ilişkin işlemlerin adli bilişimin alanının uzmanlığını gerektirmesi, diğeri tedbirin şüphelinin özel hayatı, mesleki ve ticari sırları gibi değerlere ağır bir müdahale oluşturma olasılığıdır.Makalemizde, bu tedbirin Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK)’nda düzenlenişi, amacı, hukuki niteliği, şartları, tedbire karar verecek makamlar, tedbirin uygulanması, benzer koruma tedbirleri ile karşılaştırılması vb. gibi konular başlıca inceleme konularını oluşturacaktır.Konular açıklanırken, doktrindeki görüşler, mahkeme içtihatları, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM)’nin kararları, Avrupa Konseyi Siber Suç Sözleşmesi (ASSS) hükümleri ve adli bilişim uzmanlığının görüşlerinden de yararlanılacaktır.

Bilgisayar, Bilgisayar Programları, Arama ve Elkoyma.

The rapid improvement of technology leads to changes in the perpetration of classical crimes as well as the increase of cybercrimes. The use of information systems in the perpetrating of these crimes obligates the search, seizure and examination of the signs of the crimes in information systems and these processes are carried out by the protection measure such as ‘Search, Duplicate and Seizure in Computers, Computer Programs and Logs (Art. 134 of CPC)’.There are two important reasons for the necessity of a protection measure such as search and seizure in computer systems while there are general search and seizure measure in the Criminal Procedure Code (CPC). The first of these is that the processes related to the protection measure require the expertise of the field of computer forensics, and the other reason is the possibility of serious intervention in the values such as private life and trade secrets.In this paper, the regulation itself, its purpose, legal nature, conditions, relevant authorities, comparison with similar measures and the application of this protection measure in Criminal Procedure Code (CPC) will be examined.The views of the doctrine, the case law, the decisions of the European Court of Human Rights (ECHR), the articles of the Council of Europe’s Convention on Cybercrime and the legal considerations of computer forensics expertise will be used while explaining the topics.

Computer, Computer Programs, Search and Seizure.

Giriş

1950’li yıllarda başladığı kabul edilen bilgi toplumu çağı, bilgisayar ve bilgisayara dayalı olarak çalışan araçların kullanılmasını gerektirmiştir¹ . Bilgisayar teknolojisine her alanda ihtiyaç duyulması ve bu teknolojinin giderek artan bir biçimde hızla gelişmesi, klasik suç olgularında değişikliklere yol açtığı gibi² , ‘bilişim suçları’³ nda da artışa neden olmaktadır⁴ . Bu suçların işlenişinde bilişim sistemlerinin kullanılması, suçun izlerinin bu sistem üzerinden takibini de zorunlu kılmaktadır⁵ . Hatta suçun iz ve eserlerinin sınır aşan özelliği, suçun faillerine ulaşılmasında devletlerce ortaklaşa işbirliği yapılmasını da gerektirmektedir.

Suç delili olan elektronik verilerin bilişim sistemi üzerinde aranıp bulunması, bulunan ve el konulan delillerin incelenmesi, adli bilişimin alanının uzmanlığını gerektirmektedir. Çünkü elektronik verilerin hassaslığı, kaybolma ve değiştirilebilme riski yanında, suç delillerinin elde edilmesinde kişinin sır sayılan özel hayat alanına da dokunulmadan bu işlemin yapılmasını zorunlu kılmaktadır. Aksi halde, elde edilen deliller, insan onuruyla bağdaşmayan yöntemlerle hukuka aykırı olarak elde edilmiş olacaktır. Bu durum aynı zamanda hukuk devleti ilkesini de zedeleyecektir.

Kanaatimizce genel arama ve elkoyma tedbiri varken, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK)’nda ‘Bilgisayarlarda, Bilgisayar Programlarında ve Kütüklerinde Arama, Kopyalama ve Elkoyma (CMK m.134)’ gibi bir koruma tedbirinin kabul edilmesi de bu endişelerden kaynaklanmıştır.