Trafik Kazalarında Ortaklaşa ve Zincirleme Sorumluluk
Joint and Duble Liability in Traffic Accidents
Çelik Ahmet ÇELİK
Trafik kazalarının, haksız fiil türleri arasında en önemli özelliği, sorumluların çokluğudur. Hele iki araç çarpışmışsa sorumlu sayısı altıyı - yediyi bulur. Tek yanlı kazalarda bile işleten - sürücü - sigortacıdan oluşan üçlü bir sorumluluk söz konusudur.Birçok kişinin birlikte bir zarara neden olmalarına veya değişik hukuksal nedenlerle birden çok kişinin aynı zarardan sorumlu olmalarına yasada, öğretide ve yargı kararlarında “ortaklaşa sorumluluk” denilmektedir.Zarar gören, alacağının tamamını veya bir kısmını, dilerse ortaklaşa borçluların hepsinden, dilerse yalnız birinden isteyebilir. Zararın tamamını ödeyen ortaklaşa sorumlu, öteki sorumlulara kusurları oranında rücu eder.Ortaklaşa sorumluların her birinin, aralarındaki kusur paylaşımına bakılmaksızın, ayrı ayrı zararın tamamından sorumluluğuna “dış ilişki” ve zararın kendi payından fazlasını veya tamamını ödeyen sorumlunun, diğer sorumlulardan kusurları oranında istekte bulunma hakkına “iç ilişki” denilmektedir.
Ortaklaşa ve Zincirleme Sorumluluk, Dış İlişki, İç İlişki, Zarar Görenin Hakları, Zararı Ödeyenin Rücu Hakkı.
The most important feature of traffic accidents, among torts, is that the number of responsible parties is greater. If two vehicles collided, the number of responsible parties may reach up to seven or eight. Even in single car accidents, there is a triple responsibility of the operating company, the driver and the insurance company.Cases of several persons together causing damage or being responsible for the same damage for different legal reasons, are referred as “joint responsibility” in the law, doctrine and court ruling.The party subject to harm by wrongful act may ask for total compensation or a part of the total sum from all or anyone of the owing parties. The party that pays for the whole damage is reimbursed by the other responsible parties based on their fault rate.Each joint responsible party being responsible for the whole damage regardless of the share of the fault is called “outer relationship” and the right of asking for reimbursement of from the responsible parties that by the party that pays for the whole damage or more than his share is called “inner relationship”.
Joint or Chain Responsibility, Outer Relationship, Inner Relationship, Right of the One Who is Harmed, The Right of Reimbursement of the One Who Pays for the Damage.
I. Konuya Giriş
Trafik kazalarının, haksız fiil türleri arasında en önemli özelliği, sorumluların çokluğudur. Hele iki araç çarpışmışsa sorumlu sayısı altıyı - yediyi bulur. Tek yanlı kazalarda bile işleten - sürücü - sigortacıdan oluşan üçlü bir sorumluluk söz konusudur.
6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun “Dış ilişki” başlıklı 61’inci maddesinde; “Birden çok kişi birlikte bir zarara sebebiyet verdikleri veya aynı zarardan çeşitli sebeplerden dolayı sorumlu oldukları takdirde, haklarında müteselsil sorumluluğa ilişkin hükümler uygulanır” denilmiş olup, “Birden çok kişinin birlikte bir zarara neden olmaları”, genellikle iki aracın çarpışması örneğinde görülür ve sorumlular her bir aracın ayrı ayrı “işleteni - sürücüsü - sigortacısı”dır. “Aynı zarardan değişik hukuksal nedenlerle sorumlu olma” durumu, kazaya karışan motorlu aracın, kendi aralarında zincirleme sorumluları olan “işleten - sürücü - sigortacı” birlikteliğinde söz konusu olur.
6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun 163’üncü maddesinin birinci fıkrasına göre: “Alacaklı, borcun tamamının veya bir kısmının ifasını, dilerse borçluların hepsinden, dilerse yalnız birinden isteyebilir.”
