Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

İsviçre Borçlar Kanunu Genel Hükümler Tasarısı (Or. 2020)’nda İfa Engellerinin Sonuçları

The Effects of Non-Performance Under the 2020 Draft of the Swiss Code of Obligations General Provisions

Mehmet AKÇAAL

İsviçre Borçlar Kanunu Genel Hükümler Tasarısı (OR. 2020), borçlar hukukundaki önemli gelişmelerden biridir. Bahse konu Tasarı’nın ifa engellerine dair ayırımında ziyadesiyle köklü değişiklikler öngörülmektedir. Gerçekten de, ifa engellerinin sonuçları Tasarı’da tek tek düzenlenmektedir. İşte, bu çalışma kapsamında Tasarı’nın 123. ilâ 134. maddeleri arasında ele alınan ifa engellerinin sonuçları incelenmiştir. Mehaz Kanun için teklif edilen böyle esaslı bir değişiklik, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun akıbeti bakımından da yol gösterici niteliktedir. Dolayısıyla, böyle bir çalışma, Türk Hukuku bakımından da son derece faydalıdır.

OR. 2020, İsviçre Borçlar Kanunu Genel Hükümler Tasarısı, Sözleşmenin İhlâli, İfa Engelleri, İfa Engellerinin Sonuçları.

The 2020 Draft of The Swiss Code of Obligations regarding the general provisions is one of the important amendments regarding the Law of Obligations. One of the most substantial amendments in the Draft is about the non-performance. The effects of the non-performance are regulated one by one in the Draft. This article analyses the effects of non-performance between Art.123 and Art.134 of the Draft. The reason why this study is important for Turkish law is the Swiss Code of Obligations is the source of Turkish Code of Obligations. If the Turkish Code of Obligations is amended as in the Draft in the future, the Swiss Code will be an indispensable reference for Turkish legal system, as well.

OR. 2020, 2020 Draft of the Swiss Code of Obligations Regarding General Provisions, Breach of Contract, Types of Non-Performance, Effects of Non-Performance.

GİRİŞ

Borcun ifa edilmemesi (Nichtleistung=Nichterfüllung) üst bir kavram olup, hiç ifa etmeme ile gereği gibi ifa etmemeyi ihtiva eder1 . Mevcut düzenleme gereğince, borcun ifa edilmemesinin sonuçları ise, ihlâlin türünden hareketle değişiklik gösterip, ziyadesiyle farklı şekillerde ortaya çıkar2 . Gerçekten de, imkânsızlık, kötü ifa ve temerrüt halinde alacaklıya tanınan imkânlar birbirinden farklıdır. Bunlar, aynen ifa, tazminat, sözleşmeden dönme, bedelde indirim, ücretsiz onarım ile malın değiştirilmesini talep etme hakkıdır. İfa etmemenin bahsi geçen sonuçları, Türk-İsviçre Borçlar Kanunu’nun tamamına yayılmış haldedir3 . Bu sebeple de, Türk-İsviçre Borçlar Kanunu’ndaki ifa engellerine dair hükümler birbiriyle uyumlu değildir. Dolayısıyla, mevcut Kanun’daki ifa engelleri bakımından ciddî bir değişikliğe (revizyona) ihtiyaç vardır4 .

Türk-İsviçre Borçlar Kanunu’nun aksine, Tasarı’da, hukukî sebep yaklaşımı (cause approach) değil, hukukî sonuç (müeyyide) yaklaşımı (remedy approach=Rechtsfolgenorientation) ifa engelleri bakımından belirleyicidir. Hukukî sonuç yaklaşımının esas hedefi ise, eşitlik ve hukukî güvenliğin sağlanmasıdır. Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Anlaşması’ndan (CISG m.45 vd.) beri bütün reformlarda takip edilen de zaten bu yaklaşımdır. Nitekim, DCFR m.III.-3:101 vd.; PECL m.8:101 vd. ile UNIDROIT. ilkeleri m.7.1.1. vd.’nda hal böyledir5 . Buradan hareketle, çalışma kapsamında da, Tasarı’ya uygun biçimde ifa etmemenin sonuçları ayrı ayrı incelenmiştir.

I. GENEL OLARAK İFA ETMEMENİN SONUÇLARI

Herhangi bir yükümlülüğün ihlâl edilmesi halinde, alacaklının hangi haklara sahip olacağı hususu Tasarı’da tek tek sayılmaktadır. Böylece, Tasarı m.123 vd.’nda detaylandırılan söz konusu hakların neler olduğu liste halinde ortaya konulmaktadır. Buna göre, alacaklının hakları, kendi edimini alıkoyma (ifadan kaçınma), aynen ifayı talep etme, yükümlülüğü bizzat veya başkası aracılığıyla yerine getirme, kendi ediminin indirilmesini isteme, tazminat, faiz ve sözleşmenin sona erdirilmesidir6 .