Faturanın Delil Niteliği

Emine ÖZDAMAR

VUK m. 229 hükmünde fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tacir tarafından müşteriye verilen ticari vesika olarak tanımlanmıştır. TTK m. 21/1 hükmü uyarınca, ticari işletmesi gereği bir mal satan, bir mal üreten, bir iş gören veya bir menfaat sağlayan tacir, talep üzerine fatura düzenlemek ve bedel ödenmiş ise bu hususu da faturada göstermek zorundadır. TTK’nın ilgili hükümlerinden, doktrinden ve Yargıtay kararlarından çıkarılabilecek sonuca göre faturanın içeriğinde bulunması mutat olan asgari bilgiler ve kayıtlar şunlardır:

TTK m. 21/2’ye göre bir faturayı alan kişi, aldığı tarihten itibaren sekiz gün içinde faturanın içeriğine itiraz etme hakkına sahiptir. Aksi takdirde faturanın içeriğini kabul etmiş sayılır. TTK m. 21/2 hükmünün faturaya tanıdığı kanuni karine, karşı tarafa gönderilen faturaya sekiz gün içinde itiraz edilmemiş olması şartına bağlıdır. Faturayı alan kişinin itiraz etmiş olması halinde, artık karşı tarafın fatura içeriğini kabul etmiş sayılması söz konusu olmadığı gibi, diğer tarafın da itiraz ettiği hususları ispat külfeti olmayacaktır. Faturayı alan kişinin, aldığı tarihten itibaren sekiz gün içerisinde içeriği hakkında bir itirazda bulunmaması halinde fatura içeriğini kabul etmiş sayılacağına ilişkin karine, faturaya yazılı delil niteliği tanımaktadır. Fatura düzenleyen tacirin bu karineden yararlanabilmesi için, fatura düzenleyen ile adına fatura düzenlenen arasında akdi ilişki bulunması; faturanın akdin ifasıyla ilgili olarak düzenlenmesi gerekir.

Fatura, Delil, İspat, İtiraz, Karine.

I. FATURA KAVRAMI

Fatura, ticari işlerde en çok kullanılan vesikalardan birisidir. Fatura, bir yandan vergi mükelleflerinin kayıtlarının belgelendirilmesine, diğer yandan fatura düzenlemenin sebebi olan akdi ilişkinin icrasının belgelendirilmesine yarayan bir vesikadır.¹

Türk hukukunda faturayla ilgili düzenlemeler Türk Ticaret Kanununda ve Vergi Usul Kanununda bulunmaktadır.

Türk Ticaret Kanununda fatura kavramı tarif edilmemiş; sadece tacir olmanın hükümleri arasında tacirin fatura tanzimi ile fatura verme yükümlülüğüne, fatura münderecatının kabulüne ve faturaya itiraz düzenlenerek, dolaylı olarak faturanın ispat kuvvetine değinilmiştir. Buna karşılık VUK m. 229 hükmünde fatura kavramı tarif edilmiş; diğer hükümlerde de faturanın şekli, nizamı ve fatura kullanma mecburiyeti, fatura yerine geçen belgeler, fatura ile ilgili usulsüzlük, kaçakçılık ve kaçakçılığa teşebbüs suç ve cezaları düzenlenmiştir.²