Osmanlı Devletinde Meydana Gelen Vergi İsyanları

Tax Rebellions in Ottoman Empire

Hamit ÇETİN

Alan Tanımı: Vergi (Maliye)

Jel Code: A1

1.GİRİŞ

1500’lü yıllar ve sonrasında idarecilik niteliği bozulmuş ve niteliğin bozulması ile toprak sipahilerinden alçak hallü olanlar isyan halinde iken yüksek dirlik erbabı olanlar ise daha fazla mal, mülk ve arazi toplayarak derebeylik rejimine doğru yol almışlardır. Osmanlı Devletinin hazine geliri 1534 yılında 5 milyon altın iken 1591 yılına gelindikçe vergi akçe olarak alınması ve paranın değer yitirmesi ile hazinenin yıllık geliri yarı yarıya düşmüştür (İnalcık, 2003: 54-56). Dünyada meydana gelen ekonomi alanındaki değişimi Osmanlı Devleti 16 yüzyılın sonlarına doğru hissetmiştir. Özelikle Eflak ve Erdel’in Osmanlı tarafından kaybedilmesinden sonra standart Osmanlı akçesi ile aynı miktarda malın alınamayışı(paranın değerinin düşmesi) sadece yeniçeri ve sipahi ocaklarını değil kentlerdeki sıradan reayayı da hayal kırıklığına uğratmıştır (Griswoold, 2011: 29-30). Paranın değer kaybetmesi ile sahte para ve karaborsacılıkta bir çoğalma, faiz hadleri, vurgunculuk ve tefecilikte aşırı derecede bir artış meydana gelmiştir. 1593 yılında Avusturya ile girilen savaşta bu durum daha da kötüye gitmişti. Savaşın beklenenden daha uzun sürmesi ordu ve deniz güçlerinin masrafları devlet bütçesinde kapanması zor bir açığın ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Paranın değer kaybetmiş olmasının en önemli nedenlerin ikincisi ise yeniçeri ocağı ve yardımcı kuvvetlerinin büyümesi ile hazinenin daha da zorlanmış olması durumudur (İnalcık, 2003: 54-56).