Tasarım Hukukunda Gerçek Hak Sahipliği İlkesi
Müge VATANSEVER
Gerçek hak sahipliğinin fikri mülkiyet hukukunda oldukça önemli bir konu olması sebebiyle, biz de çalışmamızda, “Tasarım Hukukunda Gerçek Hak Sahipliği İlkesi”ni inceleyeceğiz. Çalışmamızda öncelikle tasarımcı, tasarım hakkı sahibi, tasarım hakkı gibi kavramları açıklayacağız, daha sonra ise esas konumuz olan gerçek hak sahibi ilkesinin ne anlama geldiğini ve bu ilkenin ne gibi sonuçlara bağlandığını inceleyeceğiz.
Fikri Mülkiyet Hukuku, Tasarım Hukuku, Gerçek Hak Sahipliği, Tasarımcı.
GİRİŞ
Kanun koyucular özgün tasarım geliştirenleri ödüllendirerek yenilerini geliştirmeleri için teşvik eder. Bu nedenle tasarımı ilk kez bulan veya geliştiren kişiler korumadan yararlanır. 554 sayılı Endüstriyel Tasarımların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname gerçek hak sahibini korur. Bu nedenle yurt dışında bulunan fikri ürünleri sahiplenip, Türkiye’ye ilk kez getirenler hak sahipliği iddiasında bulunamaz.
Gerçek hak sahipliğinin fikri mülkiyet hukukunda oldukça önemli bir konu olması sebebiyle, biz de çalışmamızda, “Tasarım Hukukunda Gerçek Hak Sahipliği İlkesi”ni inceleyeceğiz. Çalışmamızda öncelikle tasarımcı, tasarım hakkı sahibi, tasarım hakkı gibi kavramları açıklayacağız, daha sonra ise esas konumuz olan gerçek hak sahibi ilkesinin ne anlama geldiğini ve bu ilkenin ne gibi sonuçlara bağlandığını inceleyeceğiz.
I. TASARIM HAKKI, TASARIMCI, HAK SAHİPLİĞİ
554 sayılı Endüstriyel Tasarımların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 3’üncü maddesine göre tasarım; “bir ürünün tümü veya bir parçası veya üzerindeki süslemenin, çizgi, şekil, biçim, renk, doku, malzeme veya esneklik gibi insan duyuları ile algılanan çeşitli unsur veya özelliklerinin oluşturduğu bütünü” ifade eder. Ürün ise, bilgisayar programları ve yarı iletkenlerin topografyaları hariç olmak üzere, endüstriyel yolla veya elle üretilen herhangi bir nesnenin yanı sıra bileşik bir sistem veya bunu oluşturan parçaları, setler, takımlar, ambalajlar gibi nesneleri, birden çok nesnenin veya sunuşun bir arada algılanabilen bileşimlerini, grafik semboller ve tipografik karakterleri ifade eder. Endüstriyel tasarım ise, endüstriyel yolla üretilen ürün tasarımlarına denir, bunlar seri imalata konu ürünlerdir. Avrupa Birliği ve Türk Hukukunda hem endüstriyel hem endüstriyel olmayan, yani elle üretilen tasarımlar korunmaktadır1.
