Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Kıymetli Evrakın Ziyaı Nedeniyle İptalinde İptal Kararı Hamilinin (Davacının) Borçlularına Rücu Sorunu

Özkan Gültekin

Kıymetli evrak , TTK’nın 557’nci maddesinde şu şekilde tanımlanmıştır: “Kıymetli evrak öyle senetlerdir ki, bunlarda mündemiç olan hak senetten ayrı olarak dermeyan edilemediği gibi başkalarına da devredilemez.”

Bu tanımdan, kıymetli evrakta hakkın senede bağlı olduğu ve senetsiz ileri sürülemeyeceği anlaşılmaktadır. Kıymetli evrakta mündemiç olan hak; ifa, ibra gibi diğer bir hakkın sona ermesine yol açan sebeplerden birinin varlığıyla ortadan kalkabileceği gibi senet metninin yazılı olduğu kâğıdın yangın, sel gibi bir olayla veya çalınma, yırtılma gibi bir insan eylemiyle hamilin elinden rızası dışında çıkması ya da hamilin elinde bulunduğu hâlde yıpranması, deforme olması gibi nedenlerle kullanılamaz hâle gelmesi de söz konusu olabilir. İşte bu gibi durumlarda “Kıymetli Evrakın Ziyaı ve İptali” konusu gündeme gelecektir. Ticarî hayatta sağladığı güven ve akıcılık ile çabukluk ve nakit yerine kullanımındaki kolaylık ve fazlalık nedeniyle adî senetlerden farklı olarak kıymetli evrakın ziyaı nedeniyle iptali konusu, kanunumuzda muhtelif senet türlerine göre ayrıntılı olarak düzenlenmiştir.

TTK m. 743/II hükmü gereği, diğer emre yazılı senetlerde müracaat borçlularına başvuru hakkındaki hükümler tatbik edilmeyeceğinden, zayi olan senet; çek, bono veya poliçe gibi kambiyo senedi ise, iptal kararı hamilinin, müracaat borçlularına başvurma imkânının bulunup bulunmadığı hususunu, konunun önemine binaen açıklamak gerekir.

Kıymetli Evrak, Kıymetli Evrakın Ziyaı, Ziya, Zayi Olma, İptal Davası, İptal Kararı, Rücu Sorunu, Müracaat Borçlusu, Çek, Bono, Poliçe, Kambiyo Senedi.

I- “Kıymetli Evrakın Ziyaı” Kavramı

Kıymetli evrakı; “Hakkın senede bağlı olduğu ve hakkın devrinin senetsiz olarak mümkün olmadığı özel hukuk alanına ait olan ve senedin düzenlenmesi, devri ve iptali itibari ile özel şekil şartlarına tâbi olan nitelikli borç senetleridir.” şeklinde ifade edebiliriz.

1930 Cenevre Konferansında kabul edilen “Müşterek Kambiyo Senetleri Kanunu”nda, kıymetli evrakın zayi olması hâlinde başvurulacak hukukî yollarla ilgili bir hüküm mevcut değildir. Türk Hukukunda ise; konu, İsviçre Hukukuna benzer bir şekilde tanzim edilmiştir1.

Borçlar Kanunu ’nun 89’uncu maddesinin ilk fıkrası adî borç senetleri ne ait iptal usulünü düzenlemiş olup, ikinci fıkra ile de kıymetli evrak niteliğine haiz senetlerin iptaline ilişkin hükümlerin mahfuz olduğu belirtilmiştir.