Çocuğun Soybağı ve Soyadı
Mahir Ersin GERMEÇ
Türk Medenî Kanunu ve Nüfus Hizmetleri Kanunu hükümlerine göre; çocuk, ana ve baba evli ise ailenin (babanın); evli değilse ananın soyadını alır. Babanın soyadını alan çocuk, ergin olmadıkça ve babası soyadını değiştirmiş bulunmadıkça o soyadı taşımak zorundadır. Baba haklı nedenlere dayanarak mahkeme kararıyla soyadını değiştirdiğinde buna bağlı olarak çocuğun soyadı nüfus müdürlüğünce düzeltilir. Çocuk ergin olduğunda haklı nedenlere dayanarak soyadını değiştirebilir. Bunun dışında çocuğun velayetini, ister ana ve baba birlikte ister biri tek başına kullanmış olsun, babanın soyadı değişmedikçe salt çocuğun soyadı değiştirilemez. 2525 sayılı Soyadı Kanununun 4’üncü maddesinin ikinci fıkrasındaki “Evliliğin feshi veya boşanma hallerinde çocuk anasına tevdi edilmiş olsa bile babasının seçtiği veya seçeceği adı alır” cümlesinin Anayasa Mahkemesince iptal edilmiş olması, boşanan kadının, velayeti altındaki çocuğun nüfus kaydındaki baba soyadını kendi soyadı ile değiştirmesinin yolunu açmaz.
Çocuk, Kişilik, Hak ve Fiil Ehliyeti, Yasal Temsilci, Soybağı, Soyadı.
I. TÜRK MEDENÎ KANUNUNA GÖRE ÇOCUK
Hukukta çocuk sözcüğü, fiil ehliyeti (hakları kullanma yeteneği) açısından küçüğü yetişkinlerden ayırmak, ana ve babası ile arasındaki soybağı ilişkisini belirlemek, malvarlığı ve kişilik haklarını korumak, gelişmesini ve güvencesini sağlamak amacına yönelik bir kavramdır.
Genel anlamda çocuk, bir kadının bir erkekle ilişkisi sonucu sağ olarak dünyaya gelen ve doğduğu andan başlayarak medeni haklardan yararlanma ehliyetini kazanmış bulunan, kendine özgü karakter davranış duygu bellek ve görüntüye sahip, henüz ergin olmayan gelişme çağındaki (kız ya da erkek) insan yavrusudur. Kısaca çocuk, yaş açısından insanın küçüğüdür; ergin olmayan insandır ve dolayısıyla çocuk, özel hukuk açısından kişiliğe sahip bir gerçek kişidir.
Türk Medenî Kanununun 28’inci maddesi hükmüne göre kişilik, çocuğun sağ olarak tamamıyla doğduğu anda başlar ve ölümle sona erer. Çocuk hak ehliyetini -sağ doğmak koşuluyla- ana rahmine düştüğü andan başlayarak elde eder. Bütün insanlar ve dolayısıyla tüm çocuklar, hukuk düzeninin sınırları içinde hak ehliyeti (haklardan yararlanma yeteneği) açısından cinsiyet, dil, din, ırk, renk vb. ayrım yapılmaksızın eşittirler.
