Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Çek Hesabında Bulunan Paranın Haciz, Rehin veya İhtiyatî Tedbir Sebebiyle Öden(e)mediği Hâllerde Banka Kanunen Sorumlu Olduğu Tutarı Ödemekle Yükümlü Müdür? -Yargıtay 11. HD’nin 15.03.2017 Tarih

Is the Drawee of the Cheque Liable to Pay the “Statutory Guarantee Amount” Prescribed in the Cheque Act, if the Payment is Refused due to Seizure or Pledge of the Cheque Account or because of an Interim Injunction Order? -Evaluation of the Court of Cassation 11th Civil Circuit Decision dated 15.03.2017, numbered E. 2016/1304, K. 2017/1532-

İsmail KIRCA

Yargıtay 11. HD’nin, 15.03.2017 tarih ve E. 2016/1304, K. 2017/1532 sayılı kararına göre; çek bedeli, hesapta para bulunmadığından değil de rehin, haciz, tedbir, ödeme yasağı gibi hâllerin varlığından ötürü ödenmemiş ise, bankanın yasal garanti miktarını ödeme yükümlülüğü doğmaz. Kanaatimizce, hesapta çek bedelini karşılayacak tutarda para olmakla birlikte haciz veya rehin sebebiyle bu para üzerinde tasarruf edilememesi, hesapta hiç para bulunmamasına denktir. Bu sebeple söz konusu hâllerde de karşılıksız çek vardır ve banka sorumluluk tutarı ödenmelidir. Hesaba ihtiyatî tedbir konulmasında ise, ihtiyatî tedbir konulmasının sebebine göre değerlendirme yapılmalıdır.

Çek, Karşılık, Karşılıksız Çek, Muhatap Bankanın Kanunen Ödemekle Yükümlü Olduğu Garanti Miktarı, Çek Hesabı, Rehin, Haciz, Tedbir, Ödeme Yasağı.

According to the Court of Cassation 11th Civil Circuit decision dated 15.03.2017, numbered 1304/1532, the drawee is not liable to pay the “statutory guarantee amount” prescribed in the Cheque Act, if the payment of the cheque is refused due to a seizure, pledge or freeze of the cheque account or due to a non-payment order of the court. There is no difference between the situation in which the refusal of the payment is based on the insufficient cover and the situation in which the non-payment due to the pledge or seizure of the cheque account, despite the sufficient funds. Therefore, in both situations, the legal consequences of the “uncovered cheque” shall be applied and the drawee shall be liable to the holder for the payment of the “statutory guarantee amount.” If the reason of the non-payment is an interim injunction, then the liability of the drawee from the statutory guarantee should be considered case by case, in respect to the reason of the injunction order.

Cheque, Cover, Uncovered Cheque, Statutory Guarantee Payment of the Drawee, Cheque Account, Pledge, Seizure, Interim Injunction, Non-Payment Order.

I. GİRİŞ

Bilindiği üzere 5941 sayılı Çek Kanunu m. 3.3’te muhatap bankanın, ibraz eden düzenleyen (keşideci) dışındaki hamile, süresinde ibraz edilen her çek yaprağı için, karşılığının hiç bulunmaması ve kısmen bulunması ihtimâllerine göre (kanunen) hangi miktarda ödeme yapmakla yükümlü olduğu hususu düzenlenmiştir.

Esas itibariyle böyle bir düzenleme hukukumuza ilk kez (mülga) 19.03.1985 tarih ve 3167 sayılı Çekle Ödemelerin Düzenlenmesi ve Çek Hamillerinin Korunması Hakkında Kanun m. 10 ile girmiştir. Maddenin gerekçesine göre “[ç]ek kullanımının yaygınlaşmasını, çek hamillerinin güvenlerinin bir ölçüde korunmasını ve ayrıca bankaların çekle işleyen hesap açarken daha titiz davranmalarını temin maksadıyla belli bir miktara kadar çeklerin garanti edilmesi hususu onuncu madde ile benimsenmiş bulunmaktadır.1 Bu gerekçenin günümüzde 5941 sayılı Çek Kanunu m. 3.3 için de geçerli olduğu hususunda kuşku yoktur.

II. İNCELEME KONUSU KARAR

Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin 15.03.2017 tarih ve E. 2016/1304, K. 2017/1532 sayılı kararına2 konu olayda hesap sahibi (düzenleyen) limited şirket hakkında görülen iflâsın ertelenmesi davası3 kapsamında verilen tensip ara kararıyla banka hesaplarına tedbir konmuş ve bu karar müzekkere ile muhatap bankaya da bildirilmiştir. Muhatap bankanın şubesi, söz konusu tedbir kararını gerekçe göstermek suretiyle şirket tarafından düzenlenen çekin ne bedelini ne kanunî sorumluluk tutarını ödemiştir.

İlk derece mahkemesi, söz konusu ihtiyatî tedbir kararının, iflâsın ertelenmesi talebinde bulunan şirkete ait çek yapraklarıyla ilgili kanunî sorumluluk tutarının ödenmesine engel teşkil etmediğine hükmetmiştir.

Bu kararın temyiz incelemesini yapan 11. Hukuk Dairesi şu kararı vermiştir:

Çek karşılığı olmadığından değil de örneğin rehin, haciz, tedbir, ödeme yasağı gibi hallerin varlığı nedeniyle ödenmemiş ise artık bankanın ödeme yükümlülüğü de doğmayacaktır (REİSOĞLU Seza, Türk Hukukunda ve Bankacılık Uygulamasında Çek, 2003, Ankara). Somut olayda, davalı banka çekin keşidecisi olan müşterisinin iflas erteleme davası nedeniyle hesaplarına tedbir konulduğunu ileri sürerek çeke bu yönde şerh koyduğuna ve tedbirin kalktığı da tespit edilemediğine göre, davalı banka çek yaprağı başına ödenmesi gereken güvence bedel tutarını ödemekle yükümlü olmayacağından davanın reddi gerekirken kabulüne karar verilmesi doğru olmamış[tır.]”

III. KARARIN DEĞERLENDİRİLMESİ

Karara göre; banka sorumluluk tutarı, çekin karşılığı olmazsa ödenir; oysa çekle işleyen hesap üzerinde rehin tesis edilmesi, hesaba haciz ve tedbir konması sebebiyle ödememe buraya girmez. Kararda, konunun esasına ilişkin olarak bu ifade dışında başka bir ifadeye yer verilmemekte; rehin, haciz ve tedbir sebebiyle ödememe hâllerinin, neden çekin karşılıksız kalmasına sebebiyet vermediği açıklanmamaktadır. Kararda atıf yapılan Seza Reisoğlu’nun eserinde de, ileri sürülen görüş için bir gerekçe bulunmamaktadır. Bu durum karşısında yargı kararlarının gerekçeli olması mecburiyetini arayan hükümlere (bkz. 1982 Anayasası m. 141/III; HMK m.27.2.c) uygunluktan söz etmek güçtür4 .