Türk Hukukunda ve Amerikan 
hukukunda Arama Kararı

Murat AYDIN

Bu çalışmada Türk Hukukunda ve Amerikan Hukukunda ceza muhakemesi hukuku çerçevesinde yapılacak olan arama işlemi için gerekli olan arama kararına değinildi. Konuya ilişkin olarak Türk hukukunda yer alan düzenlemelerin yanı sıra Amerikan Hukukunda ayrıntılı düzenlemelerin yer aldığı Amerikan Anayasasının dördüncü eki incelemeye tabi tutuldu. Bu çerçevede, gerek Türk Hukukunda gerek Amerikan Hukukunda kural olarak arama yapılabilmesi için arama kararının varlığı zorunludur. Ancak bazı istisnai hallerde arama kararı olmaksızın arama işlemi yapılabilmektedir. Bunun dışında arama kararının yerine getirilmesi ve arama işleminin sona ermesi hususları da değerlendirildi. Konunun uygulama açısından da aydınlatılabilmesi için özellikle Amerikan Hukukunda mahkeme kararları da ele alındı.

Arama, İzin, Arama Nedeni, Arama Konusu, Makul Sebep, Özel Hayat, Yetki, Arama Zamanı, Bildirim.

I. ARAMA KAVRAMI

Kelime anlamı itibariyle bakıldığında “arama” kelimesi, “aramak” fiilini ifade etme amacıyla kullanılmaktadır. Aramak fiili ise bir şeyi bulmaya çalışmak, araştırmak anlamında kullanılmaktadır.

Arama şüpheliyi, sanığı, delili elde etmek; bir suçun işlenmesini engellemek veya bir tehlikeyi bertaraf etmek amacıyla yapılabilir. Adli amaçla yapılan aramaya “adli arama”; önleme amaçlı aramaya da “idari arama” adı verilir¹. Doktrinde aramaya ilişkin çeşitli tanımların yapıldığı görülmektedir. “Arama, kural olarak hâkim, gecikmesinde sakınca bulunması halinde savcı tarafından yakalama ve/veya delil elde etme amacına yönelik olarak sanık, şüpheli veya üçüncü bir kişinin mesken, işyeri ve sair yerlerinde, üstünde veya eşyasında yapılan araştırma işlemidir”². “Arama, ceza yargılamasını amacına ulaştırmak için, suç şüphesi altındaki kişilerin, suç delillerinin ve müsadereye tabi nesnelerin elde edilmesi amacıyla, konutta, başka kapalı yerlerde ve kişilerin üzerlerinde yapılan bir işlemdir, bir araştırmadır.”³.

Bir şeyin aramaya konu olabilmesi için onun gizli, saklı olması gereklidir. Somut ve ortada olan, rahatlıkla bulunabilecek delillerin ve emarelerin arama kapsamında yer almadığı kabul edilmektedir. Mesela polisin kişinin belinde silah gördüğü kişiyi durdurarak silahı alması, bahçedeki kişilerin özel kameralarla fotoğraflarının çekilmesi arama olarak nitelendirilemez⁴.