Alexis Tocqueville (1805- 1859)
Galip DOĞAN
“…Tocqueville’i daha önce duymamıştım ve her bakımdan benim için bir keşif oldu. Tocqueville’i tek gerçek dâhi sosyolog yapan bu harika sezgi karşıtı düşünceler üzerine olan çalışmalarının çokluğudur. ‘Amerika’da Demokrasi’ adlı kitabı Birleşik Devletlerin gelecekte dönüşeceği durum hakkındaki kehanetlerinin ayrıntılı doğruluğu karşısında bugünün okuyucusunu kendine hayran bırakır… Tocqueville’in ‘Amerika’da Demokrasi’ adlı kitabı Birleşik Devletler hakkında yapay bilgiden fazlasını edinmek isteyenlere önerdiğim ilk kitaptır…”
Bryan Magee (Bir Filozofun İtirafları)1
Doğrusu Bryan Magee’nin kitabını okuyuncaya kadar Tocqueville hakkında fazlaca bir şey bilmiyordum. Bütün bilgim onun Montesquieu çizgisinde bir yazar olduğuydu. Bryan Magee gözümü açtı. Bryan Magee deyip geçmeyelim; İngiltere’de tanınmış bir filozof ve politikacıdır. BBC’de büyük filozoflar üzerine çok ses getiren programlar yapmış; üç kitabı dilimize çevrilmiş bir yazardır. 1979’da ülkemize çağrılmasını kitabında şöyle anlatıyor: “… Düşün İnsanları kitabım yayımladıktan birkaç ay sonra Türkiye Başbakanı Bülent Ecevit beni Ankara’da birkaç günlük konuğu olmam için Türkiye’ye davet etti. Kitabın pek çok güçlü geleneğin buna karşı olduğu Türkiye’de kendisinin oluşturmaya çalıştığı eleştirel akılcılığın bir çeşit örneklemesi olduğunu söyledi… Bu yüzden de bana eleştirel akılcılık değerlerinin Türk eğitim sistemine nasıl sokulacağını sordu. Türkiye’deki koşulları biliyormuş gibi davranmıyordum, bu yüzden de yanıtım öğretmen eğitimine dair sorular ve önerilerden oluştu… Türkçeye çevrilmesini önerdiğim kitapları da sordular ve ben de bir liste verdim…”2
