Ceza Muhakemesinde Hüküm Kavramı ve Hükmün Unsurları

Erkan ŞENSES

Çalışmada, özellikle cezai anlamda hüküm kavramı üzerinde durulmuş ve hükümde bulunması zorunlu unsurların neler oldukları, gerekçeleri ve Yargıtay’ın konu hakkındaki görüşleri kapsamında ele alınmıştır.

Hüküm, Çelişkinin Giderilmesi, Hükümde Bulunması Zorunlu Unsunlar, Gerekçeli Karar.

A. HÜKÜM KAVRAMI

Hüküm, sözlük anlamı olarak ‘yargı’¹anlamına gelen ve psikolojik yönden, insan zekâsının bir faaliyeti olan; esas olarak da olumlu veya olumsuz bir yargıyı ifade eden bir kelimedir.

Bir düşünce içerisinde birbirinden ayrılabilen ne kadar iddia varsa, o kadar da hüküm var demektir². Buna öğretide mütalaa niteliğinde hüküm denir³. Hüküm, iki kavram arasındaki ilişkinin kurulup kurulmamasıyla ilgilidir. İki kavram arasındaki ilişkinin kavranmasıyla birlikte, bu ilişkinin varlığına veya yokluğuna inanılır. Böylece bir hüküm meydana gelir. Şüphe, hükümden önce vardır; ancak hükümle birlikte yenilir⁴. Şüphenin yenilmesiyle ortaya çıkan hüküm doğrudur ve gerçeği oluşturmaktadır biçiminde bir inanışı da doğurmaktadır⁵. Doğru hüküm şüphenin yenilmesiyle ortaya çıkmakta ise de, şüphenin yenilmesini sağlayan muhakemede peşin hüküm sahibi olunmadan, taraf tutulmadan, acele edilmeden, ihtirastan uzak olunarak, inatçılık edilmeden, şaşkınlık gösterilmeden, yorgun, hasta ve düşünceli olunmadan, karakterli olunarak ve kendine hâkim olmayı bilerek hüküm kurulabilecektir⁶.

Muhakemenin amacı gerçeğe ulaşmaktır. Ceza muhakemesinde ise amaç, maddi gerçeğe ulaşmak olarak ortaya çıkmaktadır⁷. Maddi gerçek muhakeme sonucunda verilecek hükümle kendini gösterebilir. Maddi gerçeğe ne derece ve nasıl ulaşıldığı ise hükmün incelenmesiyle anlaşılır⁸.