Yeni Türk Ticaret Kanununun Umumi Mağazacılık ve Denizi Ticareti İçin Öngördüğü Cezaî Sorumluluk Halleri
Soner ALTAŞ
I. GİRİŞ
6102 sayılı yeni Türk Ticaret Kanunu (YTTK)1’nda öngörülen cezai sorumluluk halleri kapsamında, ticaret sicili personeline2, ticaret siciline tescil zorunluluğuna3 ve ticaret unvanı ile işletme adına4, haksız rekabete5, defter ve belge düzeni ile muhasebe standartlarına6, anonim7 ve limited şirketlere8 ilişkin suçlar ile bunlara karşılık gelen cezalara, önceki çalışmalarımızda değinilmişti. Yeni TTK’da öngörülen cezaî sorumluluk hallerine ilişkin bu son çalışmamızda ise, Kanunun, umumi mağazalar ile deniz ticaretine ilişkin belirli hususlar için öngördüğü cezalar üzerinde durulacaktır. Konu, bu yönüyle, önceki çalışmalardan farklı bir mahiyet arz etmektedir. Bununla birlikte, 6102 sayılı yeni Türk Ticaret Kanununda yer verilen cezaî sorumluluk hallerinin bütünlüğü gözetilerek, umumi mağazalara ve deniz ticaretine ilişkin suçlar, bu çalışmamızın konusunu oluşturmuştur.
II. MAKBUZ SENEDİ VE VARANT DÜZENLENMESİNE İLİŞKİN CEZAÎ SORUMLULUK
6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun “kıymetli evrak”ı düzenleyen üçüncü kitabının altıncı kısmı, umumi mağazalara ve bunlar tarafından düzenlenebilecek makbuz senedi9 ile varanta10 ayrılmıştır. Makbuz senedi ve varant “emtia”11 senetlerindendir. YTTK’nın 832’nci maddesinin ilk fıkrasında, umumi mağaza, “makbuz senedi ve varant verme karşılığında serbest veya gümrüklenmemiş mal ve hububatı saklama sözleşmesi uyarınca kabul etmek ve tevdi edenlere de bu senetlerle tevdi olunan mal ve hububatı satabilmek veya rehnedebilmek imkânı vermek amacıyla kurulan mağaza” olarak tanımlanmaktadır12.
Anılan maddenin ikinci fıkrasında ise “Umumî mağazalar Sanayi ve Ticaret Bakanlığının izniyle kurulur. İzin almadan umumî mağaza açarak makbuz senedi veya varant düzenleyenler, üç aydan altı aya kadar hapis ve doksan günden az olmamak üzere adlî para cezasıyla cezalandırılır.” denilmektedir. Bu hüküm esasında, halihazırda yürürlükte bulunan 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu (ETTK)’nun 744’üncü maddesinin üçüncü fıkrasına paralel bir düzenlemedir. Zira, ETTK’nın anılan fıkrasında da “izin olmadan umumi mağaza açarak makbuz senedi veya varant tanzim edilmesi” suç sayılmış, ancak bu kişiler hakkında eski Türk Ceza Kanununun 526’ncı maddesinin (yetkili merciin emrine itaatsizlik) tatbik olunacağı belirtilmiştir. YTTK ise, Türk Ceza Kanununa atıfta bulunmak yerine, cezayı doğrudan belirlemektedir.
