Ticari İşletme Kirası
Commercial Enterprise Lease
Münevver Kübra BAKIRCI
Çalışmamız kapsamında ticari işletmenin, bir bütün halinde, canlı bir organizma olarak kira sözleşmesine konu olmasını ele aldık. Ticari işletmenin bu şekilde ürün kirasına konu olması, doktrin tarafından, bağımsız bir isim altında, ticari işletme kirası olarak adlandırılmaktadır. Ancak bağımsız bir şekilde mevzuat kapsamında ticari işletme kirası kavramına ve hükümlerine yer verilmemiştir. Ticari işletmenin bir bütün halinde konu olduğu bu sözleşmenin, TTK m.11/3’teki “… yazılı olarak yapılır, tescil ve ilan edilir.” hükmü karşısında, BK m.12/2 uyarınca, geçerlilik şekline tabi olduğunu kabul etmek gerekecektir. Söz konusu sözleşme, Ticaret Hukuku’nun temel kavramını oluşturan ticari işletmeyi konu aldığından, sözleşmenin hükümleri; “tacir” sıfatında değişiklik meydana getirebilmekte ve devrin kapsamında “ticaret unvanı”nın bulunması halinde, kiracıya, ticaret unvanını kullanma hakkı verebilmektedir. Sözleşmedeki tarafların karşılıklı hak ve borçları kapsamında kiraya verenin; işletmeyi, işletmeye elverişli bir şekilde teslim etme ve bu şekilde bulundurma borcuna karşılık, kiracının; ücret ödeme ve işletmeyi işletme borcu bulunmaktadır. Borçların ifası, borcun konusunun canlı bir organizma olması hasebiyle özellik arz etmektedir. Aynı gerekçeyle sözleşmenin sona ermesi ve bu halin sonuçları da canlı bir organizmanın kullanımının devrini gerektirdiğinden kendine has özellikler sergilemektedir. Bütün bu sebeplerden dolayı, ticari işletme kirası, bir borçlar hukuku sözleşmesi olmakla birlikte etkilerini ticaret hukukunda göstermesi sebebiyle disiplinler arası bir çalışmayı gerektirmektedir.
Ticari İşletme, Ürün Kirası, Ticari İşletmenin Devri, Ticari İşletme Kirası, Tacir.
In this study, commercial enterprise as a living organism is handled, in the aggregate, as a subject of the lease contract. In doctrine, this contract is named as “commercial enterprise lease”. However the concept and provisions of the commercial enterprise lease are not independently regulated in legislation. According to the Article 11/3 of Turkish Commercial Code which states “in writing, registered and announced”, the commercial enterprise lease should be subjected to requirement of form. Provisions regarding the commercial enterprise lease contract, may make a change in the title of “merchant" and if the transfer includes “trades name” -within its scope-, the tenant may have the right to use that trade name. As part of the mutual rights and obligations of the parties to the contract, the owner is obliged to deliver and maintain the enterprise as suitable for operation and the tenant is obliged to pay fee and operate the enterprise. Performance and termination of the contract have unique features due to the subject of the debt being a living organism. Commercial enterprise lease is a contract in the field of law obligations, that repuires interdisciplinary research.
Commercial Enterprise, Merchant, Product Rental Contract, Commercial Enterprise Lease, Commercial Enterprise Transfer.
Giriş
Makalemiz “Ticari İşletme Kirası” başlığını taşımakla ticari işletmenin bir bütün halinde ürün kirası sözleşmesine konu olması halini ele almaktadır. Canlı bir organizma olarak ekonomik hayatta faaliyet gösteren ticari işletmenin kiralanması ancak bir ürün kirası sözleşmesi kurulması ile mümkün olmaktadır1 .
Bu çerçevede çalışmamız, iki ana bölüm altında ele alınmaktadır. Birinci bölümde; ticari işletmenin ürün kirasına konu olması hususu incelenmiştir. Birinci bölümdeki alt başlıklarımızdan ilkinde, çalışmamız kapsamındaki iki temel kavram olan “ticari işletme” kavramı ve “ürün kirası sözleşmesi” ele alınmıştır. İkinci alt başlıkta ise, ticari işletmenin ürün kirasına konu olması olgusu, bu çerçevede de sözleşmenin hukuki niteliği, kurulması ve şekli ayrıca değerlendirilmiştir.
İkinci bölümde ticari işletme kirasının hükümleri üst başlığı altında; tarafların karşılıklı borçları ile sözleşmenin sona ermesi ve sözleşmenin ticaret hukuku açısından doğurduğu birtakım sonuçlar değerlendirilmiştir.
Sonuç bölümünde ticari işletme kirası sözleşmesine ilişkin yaptığımız değerlendirmelerden vardığımız sonuçlar paylaşılmıştır.
I. Ticari İşletmenin Ürün Kirasına Konu Olması
Ticari işletme kavramı, Türk Ticaret Hukukunun temel kavramlarından biridir2 . Ticaret Hukuku kapsamındaki birçok kavram (tacir, ticari iş vs.), bu kavram esas alınmak suretiyle açıklanmaktadır. 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu, 11. maddesi I. fıkrasında ticari işletme kavramını tanımlama yoluna gitmiştir. TTK m.11/I, “ticari işletme” kavramını şu şekilde tanımlamaktadır:
“Ticari işletme, esnaf işletmesi için öngörülen sınırı aşan düzeyde gelir sağlamayı hedef tutan faaliyetlerin devamlı ve bağımsız şekilde yürütüldüğü işletmedir.”
