Rekabet Hukukunda İlgili Pazarın Tanımlanması

Serap ZUVİN,Tolga İŞMEN

1. GİRİŞ

Rekabet hukukunda ilgili pazarın tanımlanması rekabet         hukuku konusu kapsamında yapılacak olan herhangi bir analizin önkoşuludur. İlgili pazar tanımı, teşebbüsler arasındaki rekabetin sınırlarını belirlemekte ve teşebbüsler arası yapılan anlaşmaların rekabeti kısıtlayıp kısıtlamadığı, bir teşebbüsün hakim durumda olup olmadığı, yada teşebbüslerin birleşmesi sonucunda rekabetin nasıl etkileneceği hususlarında belirleyici bir kriter olmaktadır.

Somut bir olayda öncelikle ilgili pazarı tanımlamasını yapmadan herhangi bir rekabet hukuku ihlalinin mevcut olup olmadığını tespit etmek neredeyse imkansızdır. Mal veya hizmetlerin fiyatların tespiti yada pazar paylaşımı gibi, en ağır rekabet ihlallerinde bile, rekabetin kısıtlanıp kısıtlanmadığını tespit edebilmek için öncelikle ilgili pazarın tanımlanması gerekmektedir. Örneğin, bir ara sokakta faaliyette bulunan iki berber dükkanının saç kesim fiyatlarını belirlemesi olgusu salt biçimsel açıdan yaklaşıldığında, fiyat tespitinin söz konusu olması nedeniyle rekabetin kısıtlanması olarak değerlendirilebilir. Oysa, öncelikli olarak sorulması gereken soru, “Hangi rekabetin kısıtlandığı?” sorusudur. Rekabetin kısıtlandığı iddiası ve yargısı ancak ilgili tarafların rekabet ettikleri pazarın tanımlaması ile mümkün olabilecektir. Ara sokaktaki iki berberin rekabet ettikleri pazar büyük ihtimalle pek çok berberin rekabet ettiği, o semtteki berberler pazarıdır ve bu nedenle fiyat belirlemeleri, faaliyette bulundukları pazardaki rekabeti kısıtlama amacı ve etkisine sahip olmadığından dolayı rekabet hukukuna aykırı olarak değerlendirilmeyecektir¹.

Rekabet hukukuna ilişkin yapılan analizlerde en önemli parametre olarak kullanılan ilgili pazarın tanımı bu tanıma hangi bakış açısından varıldığına göre değişiklikler gösterebilecektir. Bir işletmecinin, bir iktisatçının, bir pazarlamacının veya bir rekabet hukukçusunun aynı ürüne ilişkin olarak yapabilecekleri ilgili ürün pazarı tanımı birbirinden tamamen farklı olabilir, ki bu da son derece doğaldır. Rekabet hukuku için önemli olan pazar, teşebbüsler arasındaki rekabeti tanımlamaya yarayan ve bir ürün veya hizmetin üreticisinin rakiplerini tanımaya hizmet eden ve böylece de varolduğu iddia edilen rekabet ihlalinin gerçekten mevcut olup olmadığını tespit etmeye yarayan bir çerçevedir.