Rekabet Hukuku’nda Dikey Anlaşmalara ve Uyumlu Eylemlere Uygulanacak Yeni Grup Muafiyeti Tüzüğü(I)
Arif ESİN
1. Genellemeler
***İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi.Türkiye, Avrupa Topluluğu ile akdettiği Ankara Anlaşması’nın 16, Katma Protokol’un 43. maddeleri muvacehesinde, Birliğin rekabet kurallarını uygulamaya almayı taahhüt etmiştir. Öte yandan Gümrük Birliği’nin Son Dönemi’ni 1 Ocak 1996 tarihinde başlatan 6 Mart 1995 tarih ve 1/95 sayılı 36. Dönem Ortaklık Konseyi Kararı’nın1 32, 33 ve 39 maddeleri bu hususu bir kez daha karar ve imza altına almaktadır. Nitekim anılan Karar’ın 39 (2) (a) maddesi Türkiye’nin Birliği’nin rekabet kurallarına uyumlu bir düzenlemeyi yasalaştırmasını ve Birliğin tüm grup muafiyeti tüzüklerini uygulamaya almasını öngörmektedir. Türkiye uluslararası taahhütleri doğrultusunda 13 Aralık 1994 tarihinde 4054 Sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’u2 yürürlüğe koymuş, 27 Şubat 1997 tarihinde Rekabet Kurulu, Bakanlar Kurulu Kararnamesi ile atanarak çalışmalarına başlamış ve 5 Kasım 1997 tarihi itibariyle Rekabet Kurumu’nu oluşturduğunu 1997/5 Sayılı Tebliği3 ile ilan etmiştir. Bu geçen süre içerisinde Rekabet Kurulu, Avrupa Birliği grup muafiyeti tüzüklerine uyumlu 1997/3 Sayılı Tek Elden Dağıtım4, 1997/4 Sayılı Tek Elden Satın Alma5, Motorlu Taşıtlar Dağıtım ve Servis Anlaşmaları’na ilişkin6 ve 1998/7 Sayılı Franchise7 Anlaşmalarına ilişkin tebliğlerini yayımlıyarak Kanun’un 5. maddesine göre yürürlüğe koymuştur.
Öte yandan yukarıda söz edilen 1/95 sayılı Ortaklık Konseyi Kararı’nın 39 (2) (a) maddesi hükümleri Birliğin grup muafiyeti tüzüklerinde değişikliğe gidilmesi durumunda Türkiye’nin en geç bir yıl içerisinde ilgili değişikliğe uyumunu öngörmektedir. Bu doğrultuda Rekabet Kurulu, Avrupa Birliği’nde 1 Haziran 2000 yılında uygulamaya girecek olan yeni grup muafiyeti tüzüğünü en geç 12 ay içerisinde, Kanun’un 5. maddesinin son paragrafı uyarınca yeni bir tebliğ yayımlamak suretiyle yürürlüğe sokmak durumundadır.
2. Avrupa Birliği’nin Dikey Anlaşmalar Üzerine Yeni Düzenlemesi
Avrupa Birliği, teşebbüsler arası dikey anlaşmalara Amsterdam Antlaşması’nın 81 (1) maddesinden 81 (3) madde uyarınca8 grup muafiyeti tanıyan dört tüzüğü9 1 Haziran 2000 tarihinden itibaren yürürlükten kaldırarak 31 Mayıs 2010 yılına kadar yürürlükte kalacak yeni tüzüğü uygulamaya almaktadır. Teşebbüslerin, şayet önceki grup muafiyetlerine uyumlu olan sözleşmeleri 31 Mayıs 2000 yılına kadar yürürlükte ise, teşebbüsler Yeni Tüzük’ün yürürlüğe giriş tarihi olan 1 Haziran 2000 tarihinden 31 Aralık 2001 tarihine kadar yürürlükten kaldırılmış bulunan muafiyet tüzüklerine uygun sözleşmeleri ile faaliyet gösterebileceklerdir. Böylelikle teşebbüslere yeni Tüzük’ün yürürlüğe girişinden itibaren 18 aylık bir geçiş dönemi tanınmış olduğu görülmektedir.
