Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Edinilmiş Mallara Katılma Rejimindeki Artık Değere Katılma Alacağı (veya Değer Artış Payı Alacağı) Haczedilebilir mi?

Zafer Zeytin

Yasal mal rejimi olan edinilmiş mallara katılma rejiminde borçlu eşin alacaklılarının, bu eşin malvarlığı değerlerinin yeterli olmadığı hallerde, borçlu eşin diğer eşten olabilecek olan artık değer alacağına veya değer artış payı alacağına haciz koydurup koyduramayacağı uygulamaya yönelik önemli bir konudur. Çalışmamızda bu konu için öncelikle edinilmiş mallara katılma rejiminin amacının, özelliklerinin ve değer artış payı ve artık değere katılma alacağının kısaca değerlendirilmesi gereklidir. Bu yapılırken iki aşama dikkate alınmalıdır. Birinci aşama yasal mal rejiminin eşler arasında geçerli olduğu aşamadır. İkinci aşama ise yasal mal rejiminin sona erdiği aşamadır. Her iki aşamaya ilişkin hukuki değerlendirmemiz farklı sonuçları karşımıza çıkartmaktadır. İlk aşamada alacaklıların korunması söz konusu olmazken, ikinci aşamada alacaklıların menfaati ön planda olabilmektedir.

Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi, Mal Rejiminin Sona Ermesi, Artık Değer, Değer Artış Payı, Artık Değere Katılma, Haciz.

Genel Olarak

Edinilmiş mallara katılma rejiminin yasal mal rejimi olarak hayatımıza girdiği 2002 yılından itibaren uygulamada çeşitli sorularla karşılaşılmaktadır. Bu sorunlardan bazıları teorik, bazıları hukuk politikası, bazıları da hem teorik hem de uygulamaya yönelik olarak karşımıza çıkmaktadır. Bunlardan biri de, borçlu eşin alacaklılarının borçlu eşin diğer eşten olabilecek olan artık değer alacağına veya değer artış payı alacağına haciz koydurup koyduramayacağıdır? Diğer eşin malvarlığının yeterli olduğunun açık olduğu hallerde borçlu eşin alacaklılarının yasal mal rejimi üzerinden diğer eşin malvarlığından alacaklarını tahsil etme düşüncesi bu sorunun temelinde yatmaktadır. Eşlerin evlik birliğinin temsili kapsamında müteselsil sorumluluklarının kabul edildiği haller konumuz dışındadır. Çünkü bu halde, alacaklıların her iki eşin malvarlığı değerlerine başvurma imkânı vardır (Türk Medenî Kanunu-TMK md. 188, 189). Ayrıca TMK’nın 213’üncü maddesi kapsamında alacaklıların korunması konusu da çalışmamızın ağırlıklı konusunu oluşturmamaktadır; yeri geldikçe TMK’nın 213’üncü maddesine değinilmiş olması sadece çalışmaya katkısı nedeniyle ve sınırlı olarak yapılacaktır.

Bu soruya cevap verebilmek için öncelikle edinilmiş mallara katılma rejiminin amacının, özelliklerinin ve değer artış payı ve artık değere katılma alacağının kısaca değerlendirilmesi gereklidir.

Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminin Amacı

Toplumsal ve bireysel gelişmişliğe, değişime, çalışma hayatına katılım yoğunluğuna paralel olarak ekonomik adaletin eşler arasında sağlanmasının önemi bugün daha da artmıştır. Eşlerin evlilik birliğinde yaptıkları kader birliği ve adalet, edinilmiş mallara katılma rejimi ile ekonomik alanda da önemli ölçüde sağlanmıştır. Yasal mal rejimi sürerken eşlerin evlilik birliğindeki maddi ve manevi katkılarının (emeklerinin) bir karşılığı olarak, her biri diğer eşin artık değeri üzerinde artık değerin yarısı kadar alacak hakkına sahip olabilecektir. Eşler mal rejimi sözleşmesiyle farklı bir katılma oranı kabul edebilir. Eşler anlaşma ile yasal düzenlemeden farklı bir oran kabul etmemişse, eşlerin evlilik birliğine yaptıkları maddi ve manevi katkıların, az ya da çok olması yasal artık değere katılma oranı üzerinde bir etkisi yoktur. Edinilmiş mallara katılma rejiminin amacı eşler arasında ekonomik adaletin gerçekleştirilmesidir; yoksa eşlerin ekonomik gücünü arttırıp, eşlerin alacaklılarının başvurabilecekleri bir malvarlığı değeri oluşturmak değildir.