Almanya’da Kanunyolları Konulu 
Bilimsel Araştırma

Jörg KINZIG,Salih ÖZKAN

I. Giriş

Öncelikle İstanbul Bahçeşehir Üniversitesi’ne ve Yargıtay’a ziyadesiyle onur verici daveti için kalpten teşekkür ediyorum! Bu sempozyumda konuşma yapmaktan ötürü çok memnun oldum! Ayrıca ilk olarak bu bildiriyi sunma imkânı verdiği için çok değerli meslektaşım Feridun Yenisey’e ve ikinci olarak seyahat ve konaklamamı en mükemmel şekilde organize eden Bayan Ayşe Özge Atalay’a da teşekkür etmek isterim.

Şahsen birçok kez Türkiye’de bulundum. Ve her defasında bu güzel ülkede bulunabilmek benim için büyük bir sevinç kaynağıdır.

Başlangıç olarak nereden geldiğimi çok kısa göstermek istiyorum. Size kalbinde Almanya’nın bulunduğu Avrupa’nın bir haritasını getirdim. Türkiye’yi de kolay bir şekilde seçebilirsiniz.

Üniversitesinde Profesörlük yaptığım Tübingen kenti Baden-Württemberg eyaletine bağlıdır. Bu eyalet Almanya’nın güneybatısında yer alır.

Tübingen 85 bin nüfusu olan küçük bir şehir. Her ne kadar küçük bir şehir olsa da büyük ve köklü bir üniversiteye sahiptir. Ne de olsa Tübingen’de 28 bin genç okumaktadır. Üniversite 1477 tarihinde açılmıştır yani 500 yıldan daha yaşlıdır. Böylelikle Almanya’nın en eski üniversiteleri arasında yer almaktadır. Sağ tarafta hukuk fakültesinin Neue Aula denilen ana binasını görebilirsiniz.

Başında bulunduğum ve bünyesindeki araştırmacıları gördüğünüz Kriminoloji Enstitüsü 50 yıldan daha yaşlıdır. Öyle olsa bile Almanya’nın en eski kriminolojisi olma unvanını taşımaktadır. Tübigen’de her şeyden önce kriminoloji, ceza hukuku, genç ceza hukuku ve ceza infaz hukuku dersleri verip bu konularda araştırma yapmaktayım.

Bunun dışında enstitümüzde ceza muhakemesi hukukuna ilişkin ampirik araştırmalar yürütmekteyiz. Böylece 90’ların sonuna kadar Freiburg’taki Max-Planck-Institut für ausländisches und internationales Strafrecht (Max-Planck Yabancı Ve Uluslararası Ceza Hukuku Enstitüsünde) çalıştım. Meslektaşım Monika Becker ve ben o zamanlar Federal Adalet Bakanlığının talebi üzerine ceza hukukunda kanun yolu hakkında hukuk devleti ve karşılaştırmalı hukuk kapsamında çalışmalar yürüttük. Çalışma 2000 yılında yani 17 yıl önce bitti. Çalışma Almanya’da yayımlanan ceza konularında kanun yolu kullanımı ile ilgili şu ana kadarki en güncel ve kapsamlı ampirik çalışmayı temsil etmektedir. Bugün size bu çalışmadan bahsetmek istiyorum. Her şeyden önce Almanya’da istinaf ile ilgili edinilen tecrübelerin istinafın Türkiye’de bir yıldan beridir uygulandığı için aynı zamanda Türk meslektaşlar için de anlamlı olacağını varsayıyor ve ümit ediyorum.

Şu an sunacağım bildiriyi dört başlığa ayırmak istiyorum. Bu girişten (I.) sonra ikinci bölümde (II.) Almanya’da kullanılan kanun yollarına ilişkin en güncel ampirik verileri sunacağım. Üçüncü bölümde ise (III.) “Ceza Hukukunda Kanun Yolu” isimli çalışmada varılan önemli (ampirik) sonuçlar hakkında bilgi vermek istiyorum. Son olarak bildirimimin küçük bir özetini yapmak istiyorum (IV.).

Çok değerli meslektaşlarım olan Sayın Gössel ve Rothfuß sizlere daha önce istinaf ve temyiz hakkında bilgilendirme yaptılar.

Elbette bunları tekrar etmek zorunda değilim ve olmayacağım da ancak hukuk devleti sonuçlarını ve son olarak da tekrar kısaca Almanya’da mercilerin sırasını açıklayacağım.

Almanya’da söz gelimi üç tane giriş derecesi vardır. Ceza konularının büyük çoğunluğu bizde asliye mahkemesince görülür. En son Almanya’da 639 asliye mahkemesi bulunmaktadır. Daha küçük ceza konuları tek hâkim tarafından görülüp büyük olanlar Schöffengericht (Ağır ceza değil (bir başkan ve iki fahri (meslekten olmayan) üyeden oluşan mahkeme kurulu) tarafından incelenir. Genel olarak Almanya’da -yanlış bilgilendirilmediysem Türkiye’nin aksine olarak- Laienrichter (halktan olan hâkim; fahri hâkim, onursal yargıç) katılımı bulunmaktadır. Böylelikle Schöffengericht’te meslekten olan hâkim yanında iki meslekten olmayan hâkim sanığın karşısında durmaktadır (§§ 28 vd. GVG). Genel olarak asliye ceza mahkemesi dört yıldan fazla hapis cezası veremez (§ 24/2 GVG).