Adi Ortaklığın Sona Erme Sebepleri

The Grounds for Dissolution of Simple Partnership

İrem EROĞLU

Adi ortaklık, ortak bir amaca ulaşmak gayesiyle kişilerin emek ve mallarını birleştirmesiyle oluşur. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu adi ortaklığın sona erme sebeplerini düzenlemiş ve bu sebepleri düzenlerken kısmen mülga 818 sayılı Borçlar Kanununun düzenlemelerinden ayrılmıştır. Makale gerek bu farklara değinilecek gerekse adi ortaklığın sona erme halleri ve bununla ilgili Yargıtay kararları ele alınacaktır. Sona erme sebeplerinin bir kısmı tartışmalı değilken, özellikle tasfiye payının hacziyle ilgili görüş ayrılıkları bulunmaktadır. Yine makalede, kanunda düzenlenmemiş olmasına rağmen uygulamada Yargıtay’ın kabul ettiği tasfiye payının veya kar payı alacağının adi ortaklığı sona erdirmesine ilişkin husus da ele alınmıştır.

Adi Ortaklık, Adi Ortaklığın Sona Ermesi, Tasfiye Payının Paraya Çevrilmesi, Fesih Bildirimi, Ortaklardan Birinin Ölümü, 3. Kişinin Adi Ortaklığın Feshini İstemesi.

Simple partnership comes into existence through combining the efforts and resources of two or more persons. The Turkish Code of Obligations no. 6098 codifies the grounds for dissolution(**)2 of simple partnerships and differs partially from provisions of the abrogated Code of Obligations no. 818. This article highlights those differences, the grounds for dissolution and Supreme Court decisions related to it. Even though the some part of these grounds are not questionable, there are different opinions regarding some subjects especially such as “the attachment and levy of execution on the liquidation share”. This article also indicates the case of dissolution when one of the partners requests the liquidation share or profit share which is deemed as dissolution of partnership.

Simple Partnership, Dissolution of Simple Partnership, Forced Liquidation of Shares, Termination Notice, The Death of One of the Partners, Request for Dissolution by a Third Party.

I. Kavram

6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun 620’nci ilâ 645’inci maddelerinde düzenlenen adi ortaklık, birden fazla kişinin ortak bir amaca ulaşmak maksadıyla emeklerini ve mallarını birleştirmesiyle kurulur. Ayrıca Kanunda belirtilen türlerden olmayan bir ortaklık adi ortaklık olarak addedilecek ve adi ortaklık hükümlerine tabi kılınacaktır. Bir başka söyleyişle, ticaret şirketi niteliği kazanamayan ortaklıklar, BK m. 620/2 hükmü uyarınca adi ortaklık sayılacaktır.¹ Kurşat'a göre, adi ortaklığın aslında bir kişi birliği meydana getirmesine ve aslında şirket olarak nitelendirilmesine rağmen Ticaret Kanununda yahut Medenî Kanunun Kişiler Hukuku kitabında düzenlenmemesinin temel nedeni, adi ortaklıkta sözleşme ilişkisinin temelinin ön planda ve ağırlıkta olmasıdır.² Şüphesiz ki tarafların emeklerinden ve mallarından ziyade kendileri adi ortaklıkta daha önemlidir. Tarafların, sermaye şirketleri gibi bir tüzel kişilik perdesi ardında olmadığı da nazara alındığında kişi unsurunun önemi daha iyi anlaşılacaktır. Nitekim Yargıtay da bir kararında adi ortaklığa ilişkin olarak şu belirlemeleri yapmıştır: “Niteliği gereği adi ortaklıklar kişi ortaklıklarına dâhildir, ortakların şahsı belirleyicidir. Adi ortaklık sözleşmesi iç ilişkide karşılıklı güvene ve iyi niyete dayanmaktadır. Ortaklar öteki sözleşmelerden tamamen farklı olarak, emeklerini ve sermayelerini ortak bir amaç için birleştirdiklerinden, aralarında sıkı bir işbirliği kurulmakta ve güvene dayanan bu işbirliği ilişkisi nedeniyle ortaklar birbirlerinin vekili gibi, ortaklık işlerinden dolayı özenle hareket etme ortakları zarara uğratmamakla yükümlü tutulmuşlardır.”³

Ancak adi ortaklıkla ilgili hususların tamamı oldukça kapsamlı olacağından, işbu çalışmada, adi ortaklığın sona ermesi ve adi ortaklık ortağının kâr talebi ele alınacaktır.

II. Adi Ortaklığı Sona Erdiren Sebepler

Adi ortaklığın sona erme halleri genel olarak TBK m. 639'da belirtilmiştir. Bahtiyar, Kanunda açıkça belirtilmese de bu sona erme sebeplerinin infisah (kendiliğinden dağılma) ve fesih (dağıtma) şeklinde ikiye ayrılabileceğini belirtmektedir.⁴ Adi ortaklık:

1. Ortaklık amacının gerçekleşmesi veya gerçekleşmesinin imkânsız hale gelmesi ile,

2. Sözleşmede aksine hüküm⁵ yoksa ortaklardan birinin ölmesiyle,

3. Sözleşmede ortaklığın devam edeceğine dair hüküm yoksa ortaklardan birinin kısıtlanması, iflası veya tasfiyedeki payının cebri icra yoluyla paraya çevrilmesiyle,

4. Bütün ortakların oybirliğiyle karar vermesiyle,

5. Kararlaştırılan sürenin sona ermesiyle

6. Fesih bildirimiyle (şartları aşağıda açıklanacaktır)

7. Haklı sebeplerin varlığı halinde mahkeme kararıyla