HMK m. 353/1-a Üzerine Bir İnceleme

Eıne Untersuchung Über § 353/1-A Zpo

Varol KARAASLAN

Hukuk Muhakemeleri Kanunu m. 353’te yer alan “Duruşma yapılmadan verilecek kararlar” başlıklı düzenlemenin 1. fıkrasının a bendi istinaf kanun yolunun yürürlüğe girmesinden sonra çokça başvurulan bir hüküm olmuştur. Söz konusu düzenleme bir kısım problemler ihtiva etmektedir. Bu makalede HMK m. 353/1-a hükmü eleştirel bir şekilde ele alınacak ve ortaya çıkarabileceği problemler konusunda çözüm önerileri sunulacaktır.

İstinaf, dava şartları, hukukî yarar, davaların birleştirilmesi, davaların ayrılması.

Nachdem die Berufungsvorschriften der türkischen Zivilprozessordnung in Kraft getreten sind, wird § 353/1-a der tZPO öfter angewendet. Diese Vorschrift beinhaltet einige Probleme. In diesem Aufsatz wird die genannte Vorschrift kritisch behandelt und versucht, eigene Lösungsansaetze vorzuschlagen.

Berufung, Prozessvoraussetzungen, rechtliches Interesse, Prozessverbindung, Prozesstrennung.

Bölge adliye mahkemelerinin 20 Temmuz 2016 tarihinde faaliyete başlamalarıyla yürürlüğe giren istinaf kanun yoluna ilişkin hükümlerden en önemlilerinden birisi Hukuk Muhakemeleri Kanunu m. 353’te yer alan “Duruşma yapılmadan verilecek kararlar” başlıklı düzenlemedir. Bu hüküm kuşkusuz uygulamada da en çok başvurulacak kurallardan biri olacaktır. Bu çalışmada söz konusu hükme ilişkin değerlendirmelerde bulunulacak ve hükmün uygulanmasında problem çıkarabilecek noktalar tespit edilerek bunlara ilişkin çözüm önerileri geliştirilmeye çalışılacaktır.

Bahse konu HMK m. 353/1-a hükmü şöyledir:

Duruşma yapılmadan verilecek kararlar Madde 353- (1) Ön inceleme sonunda dosyada eksiklik bulunmadığı anlaşılırsa; a) Aşağıdaki durumlarda bölge adliye mahkemesi, esası incelemeden kararın kaldırılmasına ve davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren mahkemeye veya kendi yargı çevresinde uygun göreceği başka bir yer mahkemesine ya da görevli ve yetkili mahkemeye gönderilmesine duruşma yapmadan kesin olarak karar verir: 1) Davaya bakması yasak olan hâkimin karar vermiş olması 2) İleri sürülen haklı ret talebine rağmen reddedilen hâkimin davaya bakmış olması 3) Mahkemenin görevli ve yetkili olmasına rağmen görevsizlik veya yetkisizlik kararı vermiş olması veya mahkemenin görevli ya da yetkili olmamasına rağmen davaya bakmış bulunması 4) Diğer dava şartlarına aykırılık bulunması 5) Mahkemece usule aykırı olarak davanın veya karşı davanın açılmamış sayılmasına, davaların birleştirilmesine veya ayrılmasına karar verilmiş olması 6) Mahkemece, tarafların davanın esasıyla ilgili olarak gösterdikleri delillerin hiçbiri toplanmadan veya gösterilen deliller hiç değerlendirilmeden karar verilmiş olması b) Aşağıdaki durumlarda davanın esasıyla ilgili olarak; 1) İncelenen mahkeme kararının usul veya esas yönünden hukuka uygun olduğu anlaşıldığı takdirde başvurunun esastan reddine, 2) Yargılamada eksiklik bulunmamakla beraber, kanunun olaya uygulanmasında hata edilip de yeniden yargılama yapılmasına ihtiyaç duyulmadığı takdirde veya kararın gerekçesinde hata edilmiş ise düzelterek yeniden esas hakkında, 3) Yargılamada bulunan eksiklikler duruşma yapılmaksızın tamamlanacak nitelikte ise bunların tamamlanmasından sonra yeniden esas hakkında, duruşma yapılmadan karar verilir.¹