Tıbbi Teknolojiden Doğan Sorumluluk

Liability Arising from Medical Technologies

Ebru YILMAZSOY

Çalışmamızda, tıp teknolojilerinden doğan sorumluluğun türü, tespit edilmeye çalışılmış ve özellikle TBK m. 71’de düzenlenen genel hüküm niteliğindeki tehlike sorumluluğu bakımından ele alınıp değerlendirilmiştir. Konunun aydınlatılabilmesi için tıp teknolojisi kavramı, çeşitleri ve Türk Hukukunda düzenleniş şekli hakkında bilgiler verilmiş, bu konu özellikle organizasyon sorumluluğu ile en ağır sorumluluk türü olan tehlike sorumluluğu açısından değerlendirilmiş ve konuyla ilgili sorumluluk sigortalarına da değinilmiştir.

Tıp Teknolojisi Kavramı, Tıp Teknolojilerinden Doğan Sorumluluk, Organizasyon Sorumluluğu, Tehlike Sorumluluğu, Sorumluluk Sigortası.

In our study, it was intended to determine the type of liability arising from medical technologies and to study it particularly in terms of hazard liability, which is organized as blanket clause in Clause 71 of the Turkish Code of Obligations. To clarify the topic, information was given about the concept and the varieties of medical technologies and the way they are organized in Turkish Law. The issue was discussed particularly in terms of organization liability and hazard liability, which is the most serious type of liability and relevant liability insurances were also mentioned.

Medical Technology Concept, Liability Arising from Medical Technologies, Organization Liability, Hazard Liability, Liability Insurance.

GİRİŞ

Dünyada ve ülkemizde, teknolojinin büyük bir önemi vardır. Özellikle, tıp alanında insan sağlığının korunması ve tedavisi tıbbi teknolojik ürün ve cihazlar olmadan mümkün değildir. Birçok yararları olduğu gibi bazı tıbbi teknik donanım ve cihazlar, mahiyetleri gereği insan sağlığı için tehlike arz etmektedirler. Bu yüzden, hastane işletmelerinin sorumluluğunun bu anlamda ağır bir sorumluluk türü olan tehlike sorumluluğu olduğu düşünülebilir.

Çalışmamızda, tıbbi teknolojiden doğan sorumluluk incelenmiştir. İlk olarak, tıbbi teknoloji kavramı, çeşitleri ve Türk Hukukunda düzenleniş şekli hakkında bilgiler verilmiş; daha sonra, tıbbi teknolojiden doğan sorumluluk türü incelenmiş ve bu sorumluluğun tehlike sorumluluğu kapsamına dahil olup olmayacağı hususu tespit edilmeye çalışılmış ve son olarak, sorumluluk sigortalarından özellikle hekimin mesleki sorumluluk sigortası ve özel hastane işletmelerinin ihtiyari sorumluluk sigortası incelenmiştir.

I. TIBBİ TEKNOLOJİ KAVRAMI, ÇEŞİTLERİ VE TÜRK HUKUKUNDA DÜZENLENİŞ ŞEKLİ

Sağlık teknolojisi, Dünya Sağlık Örgütü tarafından “bir sağlık sorununu çözmek ve yaşam kalitesini iyileştirmek için geliştirilen cihazlar, ilaçlar, aşılar, prosedürler ve sistemler şeklinde organize bilgi ve becerilerin uygulanması” olarak tanımlanmaktadır. Buna ilaçlar, cihazlar, sağlık bakımında kullanılan prosedür ve organizasyon sistemleri de dahildir¹ .

Tıbbi teknoloji, insan ve hayvan hastalıklarının tedavi süreçlerinde tanı koymaya yardımcı olan tüm teknik donanımlardır. Bu tanım, tıbbi teknolojiyi en geniş anlamda tanımlamaktadır. Her türlü teknik araç ve gereç tıbbi teknoloji tanımına girmektedir. Dar anlamda tıbbi teknoloji ise, ilgili hastalığa yönelik hataların teşhis ve tedavi süresini hızlandıran, doktor ve yardımcı sağlık personeline doğru ve etkin karar vermede özel olarak tasarlanmış görüntülü ve elektronik teknolojilerdir² .

Tıbbi teknoloji, geniş bir sağlık ürünleri yelpazesini kapsar ve insanlara zarar veren hastalıkları veya tıbbi durumları teşhis etmek, izlemek veya tedavi etmek için kullanılır. Bu tür teknolojiler, hastalıklarda erken teşhisi ve cerrahi olmayan tedavi seçeneklerini sağlar. Hastanede kalış süreleri ve iyileşme sürelerinde azalma ile birlikte sağlık hizmetlerinin kalitesinin artması amaçlanır. Tıbbi teknolojideki son gelişmeler maliyet azaltmaya da odaklanmıştır. Tıbbi teknoloji genel olarak tıbbi cihazları, bilişim teknolojisini, biyoteknolojiyi ve sağlık hizmetlerini içerebilir³ .

Tıbbi cihazlar, hastalarda farmakolojik, immünolojik veya metabolik etkiler ortaya çıkarmaz. Ancak, kendi işlevini yerine getirirken bu etkiler tarafından desteklenebilir. Özellikle, bu cihazlar ile insan üzerinde, hastalığın veya sakatlığın tanısı, önlenmesi, izlenmesi, tedavisi, hafifletilmesiveya mağduriyetin giderilmesi amaçlanır. Ayrıca, anatomik veya fizyolojik bir işlevin araştırılması, değiştirilmesi veya yerine başka bir şey konulması ve hayatın sürdürülmesinin desteklenmesi de amaçlanır. Bu cihazlar, aynı zamanda tasarımın kontrolünü, tıbbi cihazın dezenfekte olmasını, medikal veya tanı amaçlı veri sağlanmasını sağlar. Tıbbi cihazlar, herhangi bir enstrüman, aparat, makine, cihaz, implant, uygulama, yapay ayıraç veya kalibratör, yazılım, malzeme veya benzeri bir uygulama olabilir⁴ .