Silahların Eşitliği İlkesi ve Müdafiin Dosya İnceleme Yetkisi
Adem ÇELİK
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 6. maddesinde “Her şahsın, kanuni, müstakil ve tarafsız bir mahkeme tarafından makul bir süre içerisinde, hakkaniyete uygun ve aleni surette yargılanmaya hakkı” olduğu belirtilmiştir. Maddenin 3. fıkrasının (c) bendi de kendi savunmasını bizzat yapmak istemeyen sanıklara kendilerinin seçeceği veya bazı şartlara tabi olmak kaydıyla, adli yardım çerçevesinde mahkemece tayin edilecek bir müdafii yardımıyla savunma hakkını vermektedir. Bu kuralların amacı, kişinin hak arama özgürlüğünü ve hakkaniyete uygun bir şekilde yargılanmasını güvence altına almaktır. Bu bağlamda, savunma hakkı kutsaldır ve mutlak surette hukuk sistemleri tarafından güvence altına alınıp korunmalıdır.
Bu kısa çalışmada insan hakları denildiğinde özellikle ceza yargılaması bakımından ilk akla gelen savunma hakkı, silahların eşitliği ilkesi ve bu bağlamda müdafiin dosyayı inceleme yetkisi üzerinde durulacaktır.
Adil Yargılanma, Silahların Eşitliği, Çelişmeli Yargılama, Müdafii, Dosya İnceleme, Savunma Hakkı, AİHM, AİHS.
I. GİRİŞ
Günümüzde insan hakları ve özgürlükleri, dokunulmaz, devredilmez ve vazgeçilmez nitelikte, kişiye sıkı sıkıya bağlı haklar olarak kabul edilmektedir.1 Devlet veya başka bir güç, bu hakları ve özgürlükleri keyfi olarak sınırlayamaz ve hiçbir şekilde ortadan kaldıramaz. Aynı şekilde kişi de bu hakları başkasına devredemez ve onlardan vazgeçemez. İnsan varlığının bir parçası olan insan hakları ve özgürlükleri olmaksızın, onurlu ve insanca bir yaşam sürdürmek mümkün değildir.2
Bu bağlamda, insan hakları, modern devletin ortaya çıkışıyla gelişen, var olan bir kavramdır. Bu kavramla, iktidarın sınırlandırılması veya başka bir deyişle iktidarın dahi dokunamayacağı bireysel, özgür ve özerk alanların yaratılması ve koruma altına alınması amaçlanmaktadır. Bu doğrultuda insan hakları, gelişim seyri açısından ulusaldan, uluslarüstü ve uluslararasına doğru bir yörünge çizmiştir.3
Bu kısa çalışmada insan hakları denildiğinde özellikle ceza yargılaması bakımından ilk akla gelen savunma hakkı, silahların eşitliği ilkesi ve bu bağlamda müdafiin dosyayı inceleme yetkisi üzerinde durulacaktır.
